گل شبدر ترشک,گیاه Oxalis corniculata (با نام فارسی شبدر ترشک و نام محلی ترشه واش) یکی از گیاهان دارویی است که از قدیم به عنوان غذا و دارو استفاده می‌شده است.

ـ خانواده: Oxalidaceae ـ

نام علمی: Oxalis purpurea

این گیاه متعلق به تیره Oxalidaceae گیاهی علفی و یـک سـاله بـا میـوه کپسول و از جمله گیاهان دارویی با ارزشی است که درمناطق معتـدل ایـران بـه خـصوص منطاق شمالی در خاکی با pH حدود 63/7 رویش دارد. کلیه قسمت‌های گیاه مورد استفاده غذایی و دارویی قرار می‌گیرد و از قدیم الایام به عنوان سبزی مفیـد، معطـر و چاشـنی مـورد اسـتفاده قـرار مـی‌گرفـته است.

اکسالیس اکتسلا (نام علمی: Oxalis acetosella) نام یک گونه از سرده شبدرترشک است. اجزای گل مضربی از ۵ است. پرچم‌ها منودلف(تک رشته ای) هستند و دارای ۵ خامه است. فاقد گوشواره است و طعم گس دارد. تخمدان فوقانی و تمکن محوری است. جام گل از ۵ گلبرگ و کاسه گل از ۵ کاسبرگ مجزا تشکیل شده‌است.

اکسالیس اکتسلا، Oxalis acetosella
رده‌بندی علمی
فرمانرو: گیاهان
راسته: شبدرترشک‌سانان
تیره: شبدرترشکیان
سرده: شبدرترشک (سرده)
گونه: O. acetosella
نام دوبخشی
Oxalis acetosella

ترکیبات شیمیایی شبدر ترشک

ترشه واش یا شبدر ترشک از جمله گیاهان دارویی است که به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی عمل کرده و دارای خواص ضد باکتریایی، ضد قارچی و ضد التهابی است. وجود انواع اسید های چرب، مواد معدنی، کربوهیدرات و پروتئین موجب شده است در درمان کم خونی، بیماری های کبد، کلیه، دستگاه گوارش، روده، یبوست، اسهال، سرگیجه، تب و … موثر بوده و به تقویت مو، ناخن و پوست کمک فراوانی کند.

اسیدهای چرب عمده در عصاره گیاه ترش‌واش عبارتند از پالمیتیک اسید، مخلوطی از اولئیک، لینولئیک، لینولنیک و استئاریک اسید.

عصاره‌های متانولی و اتانولی این گیاه نیز حاوی پروتئین، کربوهیدارت‌، گلیکوزیدها، فیتواسترول‌ها، ترکیبات فلاوونوئیدی، اسیدهای آمینه و روغن‌های فرار است. برگ‌های این گیاه حاوی تارتاریک اسید، سیتریک اسید، کلسیم اگزالات، فلاوون‌ها ، گلیکوفلاوون ها ، فلاونول‌ها و اسیدهای فنولیک مانند پارا-هیدروکسی بنزوئیک ، اسیدهای وانیلیک و سیرینجیک و ویتامین های C و E می‌باشد.

خواص تغذیه ای گل شبدر ترشک

مطالعات نشان داده است که سه نوع گلیکوفلاوون به نام‌های ایزوارینتین ، ایزوویتکسین و سرتیسین در برگ‌های گیاه شبدر ترشک وجود دارند. برگ‌های این گیاه دارای ارزش تغذیه‌ای می‌باشند و می‌توان آن را به عنوان یک سبزی خوراکی مصرف نمود.

برگ‌های گیاه ترش‌واش غنی از مواد معدنی مانند سدیم (حدود 12/1 درصد)، پتاسیم (حدود 17/2 درصد)، کلسیم (حدود 51/2 درصد)، نیتروژن (حدود 56/3 درصد) و منیزیم (حدود 25/0 درصد) می‌باشد که این ترکیبات معدنی برای تنظیم چرخه‌های متابولیکی در بدن انسان ضروری می‌باشند. در مطالعات گذشته، عصاره گیاه فعالیت ضد میکروبی قوی علیه باکتری‌های گرم مثبت و منفی و همچنین باکتری‌های مقاوم به دارو نشان داده است.

گیاهان تیره ترشک گیاهان عموماً علفی و دارای اعضای زیر زمینی گوشت دار یا غده ای و متورم جای دارند. بندرت نیز انواعی با ساقه چوبی و حتی به صورت درخت و یا نمونه هائی بالا رونده ممکن است در بین آنها وجود داشته باشد.

برخی مشخصات گل شبدر ترشک

گیاه پیازی دایمی، دارای برگ‌های سبز تیره، ارغوانی که از سه برگچه الماسی شکل با سطح زیرین ارغوانی رنگ تشکیل شده‌‌اند. سطح و حاشیه برگ‌ها کرکدار است. گل‌های قیفی شکل و کوچک آن در رنگ‌های کرم، سفید، صورتی یا ارغوانی در پائیز و زمستان ظاهر می‌شوند. حداکثر بلندی ۱۰ و گستردگی آن به ۱۵ سانتی‌متر می‌رسد. جهت کاشت در باغ‌های صخره‌ای مناسب است.

از مشخصات دیگر این گیاهان آن است که برگهائی اغلب واقع در سطح زمین و منتهی به دمبرگ دراز دارند. پهنک برگ آنها معمولاً مرکب ار برگچه هائی به وضع متصل در یک نقطه (مانند Oxalis ها) و یا شانه ای می باشد.

میوه آنها بصورت پوشینه (بندرت شفت) است. پراکندگی این گیاهان بیشتر در امریکای جنوبی، آفریقا جنوبی و ماداگاسکار میباشد و فقط جنس Oxalis که قسمت اعظم این گیاهان را تشکیل می دهد در مناطق متعدله کره زمین نفوذ پیدا نموده است.

ـ نیازها:

مکان کاملاً آفتابی خاک نسبتا حاصلخیز و غنی از هوموس که دارای زهکش خوب باشد. حداقل دمای قابل تحمل آن ۵- درجه سانتی‌گراد است.

ـ ازدیاد:

از طریق کاشت بذر در دمای ۱۸- ۱۳ درجه سانتی‌گراد در آخر زمستان یا اول بهار امکان‌پذیر است.

تدوین:مینو غفوری ساداتیه

آدرس اینستاگرام:gooldono.stand.sidoos@

تلفن:09308743868