گل خرزه هندی یا گل رودودندرون (بیش از 1000گونه)

گل خرزه هندی نام یک سرده از گیاهان با بیش از ۱۰۰۰ گونه است. یکی از انواع این گل به نام خرزه هندی درختی گل ملی کشور نپال به‌شمار می‌آید. خرزه هندی یا رودودندرون و خویشاوند نزدیکش آزالیای بوته‌ای در فصل بهار جلوهٔ بی‌نظیری به باغچه می‌دهند ولی برگ‌های آن‌ها و همین‌طور عسلی تولیدشده از گردهٔ گل‌هایشان سمی هستند. 

نام علمی: Rhododendron

رده‌‌بندی بالاتر: خلنگیان

طبقه: سرده

نماد: ویرجینیای غربی

رودودندرون بومی آسیای شرقی است که در ارتفاعات 500 تا 2700 متر رشد می کند.

خرزه هندی درختی

Rhododendron ponticum

رده‌بندی علمی فرمانرو: گیاهان

(طبقه‌بندی‌نشده): گیاهان گلدار

(طبقه‌بندی‌نشده): دولپه‌ای‌های نو

(طبقه‌بندی‌نشده): آستریدها

راسته: خلنگ‌سانان

تیره: خلنگیان

سرده: خرزه هندی

آشنایی کلی گل رودودندرون

گل رودوندرون (Rhododendron)؛ گلی که با یک نگاه قلب شما را به تسخیر خود درمی‌آورد! گل‌ها درست همانند مردم هر یک ویژگی‌ها و حتی سرنوشت متفاوتی دارند. بعضی از آن‌ها به سرعت جای خود را در دل ما باز کرده و به درون باغچه‌ها و گلدان‌های منازل راه پیدا می‌کنند. برخی دیگر از گل‌ها نیز به دلایل مختلفی دست کم تا مدتی از خاطر مردم پاک می‌شوند و برخی دیگر به یکباره مورد توجه قرار می‌گیرند.

گل رودودندورن که از انواع گل های طبیعی می باشد. نیز چنین شرایطی دارد و به جرات می‌توان گفت که این گل یکی از زیباترین گل‌های تزئینی است که مورد استفاده بسیاری از مردم جهان است. گل رودودندرون درست در اواخر قرن هجدهم میلادی بود که بسیاری از مردم کشور روسیه را مجذوب خودش کرد.

 

تاریخچه گل رودودندرون

گل رودودندرون که برخی از مردم آن را با نام خرزه هندی نیز می‌شناسند، از قدمت بالایی در بین تمامی انواع گیاهانی برخوردار است که در دسته‌بندی‌های مدرن تحقیقات گیاه‌شناسی قرار می‌گیرند. داستان جلب توجه این گل به قرن نوزدهم میلادی و کشور روسیه باز می‌گردد.

شخصی به نام “E. Regel” نخستین فردی بود که گل خرزه هندی را به دربار سلطنتی تزارهای روسیه وارد کرد.

به‌ واسطه اقدام رگل، این گیاه در طی همان سال‌ها به‌طور رسمی در دربار سلطنتی مورد توجه قرار گرفت. رگل در اقدامات بعدی خود توانست سایر انواع و گونه‌های مختلف این گیاه را – که در ادامه به معرفی هر یک از آن‌ها خواهیم پرداخت – به مردم روسیه بیشتر شناسانده و آن را وارد منازل و باغ‌های شهر سن‌پترزبورگ کند.

رگل گونه‌های طبیعی مختلفی از گل رودودندرون همانند رودودندرون قفقازی، ژاپنی، زبر و اسمیرنوف را در ابعادی گسترده پرروش داد.

در نتیجه اقدامات او بسیاری از باغبانان سراسر کشور روسیه مجذوب این گیاه خاص شدند. در سالیان پس از وقوع انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ کشور روسیه، این گیاه در گذر زمان به تدریج به دست فراموشی سپرده شد. اما امروزه اگر سری به باغ‌های کشور روسیه بزنید، انواع مختلفی از این گل را مشاهده خواهید کرد.

رویشگاه‌های گل رودودندرون در کشورهای مختلف جهان

به باور بسیاری از محققان و کارشناسان، گل رودودندرون دارای دو زیرگونه اصلی به نام‌های بتیکوم و پونتیکوم است. زیرگونه پونتیکوم گل رودودندرون در کشورهایی همچون بلغارستان و گرجستان انتشار جغرافیایی و همچنین پوشش گیاهی گسترده‌ای دارد.

گل رودودندرون؛ تائیدی بر قانون بقای اصلح (هربرت اسپنسر)!

زیرگونه بتیکوم نیز در کشورهای واقع در اروپای غربی مثل اسپانیا و پرتقال بسیار دیده شده‌ است. دانشمندان بر این باورند که گل رودودندرون گیاهی با خاصیت تهاجمی است. به عنوان مثال رشد این گیاهان در مناطق جنگلی به دلیل داشتن سایبان و همچنین ایجاد ریشه‌های قوی و فراوان باعث خفگی و از بین رفتن آن دسته از گیاهان کوچکتر می‌شوند.

بارزترین خصوصیات ظاهری گل رودودندرون

انواع مختلف گل رودودندرون قطری در حدود ۵/۳ تا ۵ سانتی‌متر دارند. این گیاهان غالبا به رنگ‌هایی همچون بنفش و ارغوانی هستند که در برخی از انواع آن‌ها نقاطی به رنگ زرد مایل به سبز دیده می‌شود.

این گل‌ها به شکل خوشه‌هایی به هم فشرده شده و همه آن‌ها بر روی یک ساقه بدون کرک ظاهر می‌شوند. هر کدام از گل‌های گیاه خرزه هندی ۱۰ عدد پرچم به همراه میله‌ای خمیده دارند.

گل‌های این گیاه به صورت کلی از انتهای فصل بهار تا اواخر فصل تابستان شروع به شکوفه دادن می‌کنند. میوه‌های این گیاه دارای کپسول‌هایی هستند که در محفظه آنان دانه‌های خشکی دیده می‌شوند. گل‌ها به طور معمول بین ۵/۱ تا ۵/۲ سانتی‌متر ارتفاع دارند.

چوب‌های گیاهان رودودندرون حالتی سخت و رنگ قهوه‌ای روشن دارند. پوست این گیاهان در اکثر موارد حالتی زبر و سخت دارند که این رنگ آنها از قهوه‌‌ای تا قهوه‌ای تیره متغیر است.

گونه‌های متنوع گیاه خرزه هندی

آشنایی با انواع مختلف از گونه‌های گیاه خرزه هندی به دلیل اطلاع از نوع و چگونگی هر یک از آن‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است. یکی از دلایلی که به شما توصیه می‌کنیم تا با هر یک از انواع گونه‌های این گیاه آشنا شوید این است که گل رودودندرون بسته به نوع کاربرد، نیازمند روش‌های مراقبت و نگهداری مختلفی نیز هستند.

به عنوان مثال اگر می‌خواهید گل رودودندرون را  در باغ و یا باغچه شخصی خود بکارید، باید با انواع گونه‌های رودودندرون که به لحاظ ویژگی و خصوصیات طبقه‌بندی و نامگذاری می‌شوند، به خوبی آشنا شوید.

 مثلا آن دسته از گونه‌های گل رودودندرون که در برابر فصل زمستان از خود مقاومت زیادی نشان می‌دهند و یا سایر انواع مشتق شده از این جنس را باید در منزل خود بکارید. توجه به ویژگی مقاومت در برابر برودت هوا باعث می‌شود تا با یک انتخاب منطقی این گیاه را در مدت زمان طولانی‌تری پرورش دهید. برای نمونه گونه داهوریان در اواسط فصل بهار شروع به شکوفه دادن می‌کند.

در جدول زیر با ۸ نوع از گل رودودندرون آشنا خواهیم شد و چند نوع از آنها را معرفی خواهیم کرد:

رودودندرون ژاپنی	گل رودودندرون زنگ کمانی
گل رودودندرون کلاندیکه	گل رودودندرون شلیپنباخ
گل رودودندرون آواز باد	گل برف ماه آوریل
گل رودودندرون کامچاتکا	گل رودودندرون فرشته سفید

۱) رودودندرون ژاپنی

گل رودودندرون ژاپنی در مرداد ماه به همراه رنگ‌های زرد به شکلی زیبا شروع به شکوفه دادن می‌کند. می‌توانیم گل رودودندرون ژاپنی را یکی از زیباترین و دیدنی‌ترین گل‌های این لیست بدانیم. اشکال سفید و زرد رنگ این گل در بین مردم بسیار شناخته شده است.

در بسیاری از کشورها می‌توانید با مراجعه به مراکز معتبر و باسابقه نهال‌های این گیاه را خریداری کنید. در فصل پاییز بوته‌های این گل سراسر باغ شما را احاطه می‌کنند. ارتفاع بوته‌های گل رودودندرون ژاپنی در صورت فراهم بودن شرایط رشد، می‌توانند به ۲ الی ۴ متر برسد.

۲) گل رودودندرون شلیپنباخ

گل رودودندرون شلیپنباخ یک گل معطر وخوشبوست که در بسیاری از شرکت‌های معتبر تولید عطر در آمریکا و اروپا از این گل برای تولید عطر مردانه استفاده می‌کنند. شعار اصلی این شرکت‌ها چنین است: “همه مردان خوشتیپ باید به این گل توجه زیادی نشان دهند”.

گل رودودندرون شلیپنباخ گل‌های نسبتا بزرگی به قطر ۵ الی ۸ سانتی‌متر دارند که رنگ آن‌ها عمدتا از صورتی بسیار ظریف با لکه‌های صورتی تا بنفش متغیر است. جوانه‌های گیاه تاج خروس می‌توانند در اثر یخبندان‌های بهاری و سرماهای فصل زمستان توسط برف‌ها آسیب شدیدی ببینند. به طور کلی کاشت این گیاه را به باغبانان باتجربه توصیه می‌کنیم.

۳) گل رودودندرون کامچاتکا

گل رودودندرون کامچاتکا گیاهی است که به دلیل تعلق و اصالت آن به مناطق شمالی و سردسیر روسیه از مراقبت و نگهداری چندان آسانی برخوردار نیست. به‌طور کلی کاشت این گیاه را فقط به پرورش‌دهندگان باتجربه پیشنهاد می‌کنیم.

۴) گل برف ماه آوریل

گل برف ماه آوریل یکی از انواع گونه‌های گل رودودندرون است که در دسته گیاهان با سرعت شکوفه‌دهی بالا قرار دارد. در اغلب موارد کارشناسان گزارش کرده‌اند که بوته‌های این گیاه کاملا متراکم است و ارتفاع هر یک از آن‌ها به ۶/۱ متر نیز می‌رسد.

۵) گل رودودندرون کلاندیکه

گل رودودندرون کلاندیکه از تنوع بسیار زیاد و چشم‌نوازی در بین انواع گونه‌های رودودندرون برخوردار است. گل‌های این گیاه غالبا به رنگ‌هایی همچون نارنجی و زرد دیده می‌شوند. برگ‌ها نیز به رنگ قرمز هستند. ارتفاع این نوع از گل رودودندرون در بهترین حالت و در صورت مساعد بودن شرایط محیطی برای رشد می‌تواند به ۱ الی دو متر برسد.

نیازهای ضروری گل خرزه هندی برای رشد و ادامه حیات

گل رودودندرون می‌تواند در طیف وسیعی از شرایط محیطی رشد و پرورش یابد. علاوه بر این رودودندرون می‌تواند در گستره وسیعی از دماها و درجه حرارت‌های مختلف رطوبتی به رشد خود ادامه دهد.

اما موضوعی که باید در رابطه با گل رودودندرون به آن توجه کنید این است که این گیاه نواحی مرطوب را به شدت برای رشد خود ترجیح می‌دهد.

 وجود شرایطی همچون زمستان‌های معتدل، خاک‌هایی با ترکیبات اسیدی و هوموسی با بافتی از نوع متوسط تا سنگین، بسیار برای این گیاه ایده‌آل می‌باشد. به عنوان مثال در کشوری همانند ترکیه که یکی از رویشگاه‌های این گل در منطقه خاورمیانه به شمار می‌آید، این گیاهان می‌توانند در دماهای ۱۷ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد به رشد خود در بهترین حالت ممکن ادامه دهند.

گیاهانی مثل رودودندرون در مناطق بومی که غالبا از سطح دریا بیش از ۲۰۰۰ متر ارتفاع دارند و جنگل‌های همیشه سبز خزاندار به مقدار فراوانی یافت می‌شوند.

برخی از نکات با اهمیت در کاشت و نگهداری از گل رودودندرون

قبل از اینکه به بحث شرایط مورد نیاز برای نگهداری و پرورش از گل رودودندرون بپردازیم لازم است درباره نحوه انتخاب صحیح گل رودودندرون توضیحاتی را به شما ارائه دهیم. برای مثال در کشوری همانند روسیه بیشتر باغبانان انواع “راستیکا” و “ناپ‌هیل” را برای کشت در مزارع و باغ‌های خود استفاده می‌کنند. و یا برای مثال شرایط آب و هوایی کشور عزیزمان ایران برای کاشت گل رودودندرون ژاپنی، بسیار مناسب است.

محیط مناسب برای رشد گل رودودندرون با توجه به نور مناسب

هرگز گلدان گل رودودندرون خود را در مناطقی که تحت تاثیر تابش نور مستقیم خورشید است، به هیچ عنوان قرار ندهید. این امر به ‌ویژه در مورد انواع همیشه سبز این گیاه صادق است.

 انتخاب خاک مناسب برای مراقبت و نگهداری از گل رودودندرون

این گیاهان علاقه شدیدی به خاک‌های ترش دارند. اگر این گیاهان را در خاک‌هایی قرار دهید که از نظر وجود میزان اسیدیته، خنثی هستند، گیاه شما به شدت صدمه دیده و گلدهی فراوانی نخواهد داشت. این گیاهان خاک‌هایی که قلیایی باشند را نیز هرگز تحمل نخواهند کرد.

 اما خاکی که گل رودودندرون برای رشد و ادامه حیات وابستگی زیادی به آن دارد، خاک‌های مرطوبی است که به خوبی فرایند زهکشی روی آن‌ها انجام شده است.

مکان‌های توصیه شده برای نگهداری گل رودودندرون

برای اینکه گیاهان رودودندرون بتوانند احساس راحتی کنند، باید این گیاهان را کنار درختان بلندی که از پوشش گیاهی غنی برخوردار هستند، بکارید. در فصولی مانند زمستان که سطح زمین توسط برف پوشانده می‌شود از کاشتن این گیاهان در کنار نرده‌ها خودداری کنید.

گل رودودندرون به عنوان یک گیاه زینتی بهتر است در مناطقی از فضای منزل یا باغچه خانه شما کاشته شود که از جریان وزش شدید باد در امان باشد. گل رودودندرون نمی‌تواند در برابر جریان وزش باد مقاومت زیادی از خود نشان دهد.

انواع گونه‌های گیاه رودودندرون مقاوم در برابر تغییرات آب و هوایی

گیاهانی همچون روتشیلد و واترروم از گونه‌هایی هستند که در برابر تغییرات آب و هوایی مقاومت زیادی از خود نشان می‌دهند. امروزه در طبقه‌بندی‌های مدرن گیاه‌شناسی این گونه‌های مورد اشاره در دسته اصلی رودودندرون‌های برگریز قرار می‌گیرند.

برخی از این گیاهان حتی می‌توانند در دمای ۲۰- درجه نیز به حیات خود بدون هیچ مشکلی ادامه دهند.

آشنایی با طریقه کاشت گل رودودندرون

به شما پیشنهاد می‌کنیم پس از تهیه بذرهای گیاه رودودندرون آن‌ها را در سوراخی به طول ۴۰ سانتی‌متر و عرض ۷۰ سانتی‌متر به دقت قرار دهید. زهکشی را به گونه‌ای انجام دهید تا قسمت‌های زیرین خاک به خوبی پوشش داده شود.

در مناطقی که از آب و هوای خشک برخوردار هستند در خاک مورد استفاده بهتر است یک لایه نازک از خاک رس قرار دهید. یکی از دلایل توصیه به انجام چنین کاری این است تا در شرایط آب و هوایی گرم و خشک رطوبت موجود در خاک و ریشه‌ها حفظ شود.

نحوه تغذیه و رساندن کود به رودودندرون

برای تامین مواد مغذی این گیاه می‌توانید مخلوطی از کود گاو کاملا تجزیه شده را برای خاک خود استفاده کنید. برای تامین مواد مغذی مورد نیاز ریشه نیز می‌توانید از مخلوطی از زغال اخته، تعدادی کاج که نیمه رسیده باشند به همراه ماسه درشت و خاک ورقی نازک استفاده کنید.

آموزش کاشت صحیح گل خرزه هندی در فصل بهار

اگر بذرهای گیاه را به صورت آماده در ظروف بسته‌بندی خریداری کرده‌اید، لازم است تا بذرها را به مدت یک روز در آب گرم قرار دهید تا از بروز هرگونه آسیب به آن‌ها به دلیل وجود حساسیت به شرایط آب و هوایی، جلوگیری لازم به عمل آید.

 سوراخی به اندازه مناسب در خاک ایجاد کنید تا توپی ریشه بتواند به راحتی در آن فرو رود. خاک محل مراقبت و نگهداری را به گونه‌ای در اطراف گیاه مرتب کنید تا گردن ریشه به مقدار اندکی از سطح خاک بالاتر باشد. می‌توانید به خاک گلدان و یا ظرف خود کمی ذغال نارس بمالید.

زمان دقیق باروری و گلدهی گل رودودندرون

حال به بحث چگونگی تغذیه و تامین مواد مغذی گل رودودندرون می‌رسیم تا بهتر بتوانید با این درختچه زینتی آشنا شوید. در صورتی که بتوانید شرایط مساعد گیاه را برای مراقبت و نگهداری فراهم کنید به شما تضمین می‌دهیم که عمر گیاه رودودندرون شما به طرز قابل توجهی افزایش خواهد یافت.

 بهتر است در آغاز فصل بهار مخلوطی از سولفات آلومینیوم و سولفات پتاسیم را به نسبت دو به یک به خاک مورد نظر خود اضافه کنید. آن دسته از مزارعی که به لحاظ وجود بافت کشاورزی، قدیمی محسوب می‌شوند، می‌توانند با استفاده از کودهای ارگانیک، به میزان باروری مورد نظر خود دست پیدا کنند.

در طی فصولی همانند بهار بهتر است به وضعیت ظاهری گیاه توجه زیادی نشان دهید. در صورت مشاهده علائم حمله حشرات و آفت‌ها باید بلافاصله شاخه‌های گل رودودندرون را هرس کنید تا از ایجاد هرگونه آسیب فیزیکی و شیمیایی به گیاه تا حد امکان جلوگیری شود.

طراحی یک برنامه زمانی منظم برای آبیاری گل رودودندرون

به طور کلی می‌توان گفت که گل رودودندرون رابطه بسیار بدی با رطوبت موجود در اطراف خود دارد. این گل به هیچ عنوان تحمل شرایط غرقابی شدن را ندارد اما از طرفی نیز نیاز به آبیاری مداوم و مستمر دارد. همچنین از بحث سمپاشی گیاه نیز نباید به هیچ عنوان غافل شوید.

 در طی دوران مراقبت و نگهداری از گیاه یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید به آن توجه کنید این است که گل رودودندرون در اثر برهم خوردن تعادل رطوبت موجود در محیط اطراف، با مشکلات زیادی روبرو خواهد شد.

 یکی از مهم‌ترین مواردی که باید در رابطه با آبیاری گل رودودندرون به آن توجه کنید این است که باید قبل از آبیاری گیاه به شرایط ظاهری آن توجه کنید. به محض اینکه دیدید برگ‌های گیاه در حال از دست دادن خاصیت ارتجاعی و درخشندگی خود هستند، می‌توانید آبیاری گیاه را آغاز کنید.

نحوه تکثیر و ازدیاد گل خرزه هندی

انواع مختلف گل رودودندرون با استفاده از روش‌هایی همچون لایه‌بندی، تقسیم بونه و پیوند می‌توانند به رقم بالا و قابل توجهی برسند. برای انجام این کار بهتر است از ساده‌ترین و سریع‌ترین اقدامات ممکن در این زمینه استفاده کنیم.

به عنوان نمونه در روش تکثیر بذر که روشی بسیار پر زحمت در مقایسه با انواع دیگر روش‌ها به شمار می‌آید، دوره بهینه کاشت گیاه از اواخر آذر ماه تا اواخر فصل زمستان است. برخی از کارشناسان توصیه می‌کنند که این عمل را در پایان ماه آبان انجام دهید.

بیماری‌ها و آفاتی که در کمین گل رودودندرون هستند

برخی از مهم‌ترین مشکلاتی که ممکن است برای رودودندورن بوجود بیاید شامل غرقابی بیش شدن بیش از حد، واکنش‌های قلیایی خاک و همچنین سوختگی شدید برگ‌ها تحت تاثیر نور مستقیم خورشید است. در صورتی که محیط، شرایط مناسبی نداشته باشد، گیاه شما ممکن است دچار لکه‌برگی و کلروز شود.

برخی از بیماری‌های قارچی که می‌توانند به گل خرزه هندی صدمه بزنند شامل عواملی مثل بلایت، فوزاریوم و پوسیدگی ‌های خاکستری قارچی هستند.

تجربه‌ای به‌یادماندنی و ارزشمند از نگهداری و پرورش رودودندرون

فراوانی انواع مختلف گونه‌های گل رودودندرون به بسیاری از باغبانان این اجازه را می‌دهد تا با توجه به عواملی همچون منقطه آب و هوایی و شرایط خاک بهترین نوع این گیاه را برای تزئین فضاهای سبز مورد استفاده قرار دهند. به‌طور طبیعی این گیاه در مناطق آمریکای شمالی و شرق دور یافت می‌شود.

این روزها در بسیاری از جدیدترین روش‌های تزئین و دکوراسیون فضاهای سبز از گل رودودندرون استفاده می‌شود. برای این که بتوانید منظره‌ای متفاوت در اطراف خود ایجاد کنید، توصیه ما به شما گل رودودندرون است.

جمع بندی

گل رودودندورن، گل بومی جنوب اروپا و جنوب غربی آسیا می‌باشد که با توجه به زیبایی خیره کننده و عطر مسحور کننده اش یک انتخاب مناسب برای باغچه یا گلدان های شماست.
تمام نکات مهم گل رودودندرون اعم از تاریخچه، خاستگاه و روش نگهداری گل رودوندرون در این مقاله گفته شد.
شما عزیزان نیز می‌توانید با به اشتراک گذاشتن نظر خود، ما و دیگر دوستداران این گل زیبا را از تجربیات خود بهره‌مند کنید.

 

تدوین:مینو غفوری ساداتیه

آدرس اینستاگرام:gooldono.stand.sidoos@

تلفن:09308743868