گل سیزاب (4گونه)

گل سیزاب در دسته‌ای از گیاهان است که هم ظاهری زیبا و هم خواص و کاربردهای متفاوتی دارد. با کاشت این گل در یک بخش از باغ یا باغچه، فرشی از برگ‌های سبز با گل‌های سفید و آبی تشکیل می‌شود که کاربردهای زیادی دارد.

بزرگ‌ترین دسته از موجودات زنده روی کره زمین، گیاهان هستند که ویژگی آن‌ها عدم حرکت و ثابت بودن است. این دسته از موجودات زنده کاربردهای زیادی دارند. بعضی از گیاهان به دلیل شکل خاص و زیبا مورد توجه قرار می‌گیرند، مانند گل رز و… و بعضی از گیاهان به دلیل خواص مختلفی که دارند، استفاده می‌شوند که از نمونه‌های آن می‌توان گیاهان دارویی و… را نام برد.

آشنایی با گل سیزاب

سیزاب یکی از کاربردی‌ترین گیاهان دارویی در دنیا می‌باشد که به دلیل خواص مختلف کشت آن رواج زیادی دارد. جالب است بدانید سیزاب با اینکه گلی بوته‌ای است از خانواده درخت چنار است. این گل چندساله و خزان‌دار در بعضی مناطق تا ۵۰ سانتی‌متر ارتفاع دارد اما بیشتر به عنوان گلی کوتاه و گسترده روی زمین شناخته می‌شود.

سیزاب یا گل ورونیکا که با اسامی دیگری مانند ترتیزک آبی و… هم شناخته می‌شود، مقاومت بالایی نسبت به شرایط نامساعد دارد و در بیشتر زمان‌های سال برگ‌های سالم و شاداب دارد.

مشخصات ظاهری گل سیزاب

بسته به اینکه گل سیزاب از چه گونه‌ای باشد، ارتفاع آن از ۱۰ تا ۵۰ سانتی‌متر متغیر است. از بارزترین مشخصات ظاهری گل سیزاب می‌توان به برگ‌های آن اشاره کرد. برگ‌های این گیاه، باریک و خطی و به رنگ سبزه تیره و روشن هستند.

این گیاه همچنین گل‌های خوشه‌ای دارد که اغلب به رنگ آبی هستند اما در بعضی مناطق و واریته‌ها رنگ بنفش، صورتی و سفید این گل هم وجود دارد. گل‌ سیزاب به دلیل ارتفاع کم و گستردگی در محلی که کاشته می‌شود، بهترین انتخاب برای باغ‌های صخره‌ای و زمین‌هایی است که فضای خالی زیادی دارد.

انواع گل سیزاب

سیزاب انواع مختلفی دارد. تنوع سیزاب‌ها در مقاومت، نیازهای آن‌ها و تا حدودی شکل ظاهری است. قیمت گل سیزاب در گونه‌های مختلف آن متفاوت است و این یکی از مهم‌ترین موضوعات در انواع مختلف این گیاه است. به عنوان مثال سیزاب ایرانی از دسته گل های اایرانی ست که دارای گل‌هایی با ارتفاع بسیار کم است اما سیزاب ورونیکا دارای گل‌های خوشه‌ای و راسته است که ارتفاع آن گاها به ۲۰ سانت هم می‌رسد. انواع این گل عبارتند از:

1. سیزاب ایرانی که با نام‌های دیگری مانند سیزاب زمستانی، سیزاب بزرگ دشت و سیزاب چشم پرنده هم شناخته می‌شود و در ایران بوبوک هم گفته می‌شود
2. سیزاب دم گربه ای بنفش، گل‌های آن شبیه به سنبل است و بیشتر در تابستان رویش دارد، ارتفاع آن هم در بعضی مناطق تا ۶۰ سانتی‌متر هم می‌رسد
3. سیزاب دم گربه ای قرمز، مانند نوع قبل سنبل مانند، دائمی و گاها تا ۶۰ سانتی‌متر ارتفاع دارد
4. گل ورونیکا که دارای ۵۰۰ گونه با گل‌های آبی و ارتفاعی تا ۱ متر است

محل رشد و خاستگاه

سیزاب یکی از گل‌های مقاوم است که در هر محل با هر شرایطی رشد می‌کند. البته این گیاه هم مانند سایر گیاهان خاستگاهی دارد. محل رشد گل سیزاب در اصل بیشه‌زارهای اروپاست اما این گیاه در انگلستان هم به طور طبیعی رویش دارد.

در کشور ما هم در استان‌های آذربایجان و ارتفاعات سهند، اراک و تهران سیزاب به طور طبیعی رشد می‌کند. این‌روزها سیزاب در هر محلی پرورش می‌شود، تنها کافی است که بستر مناسب برای رشد این گیاه و نیازهای آن را تامین کرد تا هرسال بیشتر از سال قبل گلدهی داشته و قابل استفاده باشد.

فصل رشد سیزاب

برای استفاده از سیزاب به عنوان یک گیاه دارویی باید از فصل رشد و گلدهی آن مطلع بود. فصل گل سیزاب در بیشتر گونه‌ها فصل بهار و تابستان است. بسته به اینکه سیزاب در چه منطقه و با چه اقلیمی رشد کرده باشد، ممکن است گل‌ها اواسط بهار ظاهر شده یا تا اوایل مرداد طول بکشد.

به عنوان مثال گل ورونیکا که یکی از گونه‌های زینتی و زیبای سیزاب است در زمستان بدون برگ است اما با آغاز بهار برگ‌های آن رشد می‌کنند و در فروردین گلدهی آن آغاز می‌شود. به طور کل می‌توان گفت که فصل رشد گل سیزاب از بهار تا تابستان است. البته گل‌های سیزاب کل این دو فصل باقی نمی‌مانند.

عمر گل‌ سیزاب بسیار کوتاه است، تا حدی که صبح‌‌ها باز شده و روز بعد پژمرده می‌شود اما این گیاه تا تابستان غنچه‌دهی دارد.

ارزش غذایی و ترکیبات شیمیایی سیزاب

بسیاری از گل های هستند که به دلیل زیبایی از آن ها برای تزئین باغ یا دسته گل ها استفاده می‎‌کنیم مثلا تزئینیک گل نوزاد . اما خواص درمانی گل ورونیکا یا سیزاب اصلی‌ترین دلیل معروفیت و محبوبیت این گل هستند. ترکیبات شیمیایی گل سیزاب اصلی‌ترین دلیل ایجاد فواید و خواص مختلف برای این گل هستند که عبارتند از:

1. تانن
2. گلیکوزیدی به نام اوکوبین
3. گلوکوناستورتین
4. ویتامین سی
5. ویتامین دی
6. سدیم
7. آنزیم‌های مفید و….

تکثیر و پرورش گل سیزاب

استفاده از داروهای گیاهی و گیاهانی که خواص درمانی دارند سال‌هاست که رواج دارد. معمولا چنین گیاهانی که به غیر از زیبایی و فوایدی مانند تولید اکسیژن و جذب دی‌اکسید کربن خواص درمانی دارویی دارند، بیشتر از سایر انواع گیاهان کشت می‌شوند.

سیزاب یکی از گیاهانی است که به دلیل خاصیت دارویی، در بیشتر نقاط جهان کشت می‌شود و حتی بسیاری از افراد آن را به صورت خانگی پرورش می‌دهند. تکثیر گل سیزاب از روش کاشت بذر گل سیزاب و تکثیر گیاه آن امکان‌پذیر است که در ادامه هر کدام را با جزئیات و اصول انجام معرفی می‌کنیم.

کاشت بذر گل

یکی از روش‌های تکثیر گل سیزاب، کشت بذر آن است. به کاشت بذر نیاز به بذر گل سیزاب، گلدان مناسب برای کاشت اولیه بذر تا جوانه‌زنی، خاک مناسب و محل مناسب نگهداری گل سیزاب است.

1. در اولین مرحله برای کاشت بذر گل سیزاب باید یک ظرف مناسب انتخاب کرد، ظرف مناسب کاشت این گل باید حدود ۳۰ سانت ارتفاع داشته باشد
2. سپس باید ظرف را با خاک مرغوب پر کرد. خاک مناسب باید نرم باشد تا جوانه‌ها امکان رشد و بیرون آمدن از خاک را داشته باشند.
3. در مرحله باید عمق مناسب بذر را انتخاب کرد و بذر را کاشت. عمق مناسب برای کشت بذر سیزاب ۲۰ سانتی‌متر درون خاک است.
4. سپس باید سطح خاک را مرطوب کرد، آبیاری اولیه باید به اندازه‌ای باشد که سطح خاک کامل خیس شده اما غرق آب نشود
5. در آخرین مرحله باید گلدان را در محل مناسبی که نور، دما و رطوبت کافی داشته باشد، قرار داد.

 تقسیم بوته

کاشت بذر روش خوبی برای پرورش یک گیاه است اما به هر دلیل ممکن است بذر نگرفته یا قبل از رشد خشک شود. به همین دلیل برای کشت گیاهان مختلف توصیه می‌شود که به جای کاشت بذر از روش‌های دیگر تکثیر استفاده شود. یکی از روش‌های تکثیر گل سیزاب، تقسیم بوته است.

در این روش باید گیاه را با رعایت احتیاط از گلدان خارج کرد و سپس گیاه مادر را به چند گیاه کوچک‌تر که دارای ریشه باشد تقسیم کرد. یک گیاه کاملا رسیده را می‌توان به ۲-۵ گیاه کوچک‌تر تقسیم کرد.

قلمه‌زنی

قلمه‌زنی یکی دیگر از روش‌های تکثیر گل سیزاب است که اگر با مهارت کافی انجام شود، گلدهی سریع‌تر اتفاق می‌افتد. در این روش یک قطعه از ساقه یا ریشه را از گیاه مادر جدا می‌کنند و آن را در آب یا خاک نرم و مرطوب قرار می‌دهند.

قلمه بعد از قرار دادن در آب یا خاک ریشه می‌دهد و رشد و نمو آن شروع می‌شود. در قلمه‌زنی گیاهان، به خصوص سیزاب انتخاب ساقه مناسب و جواب برای قطع و قلمه‌زنی اهمیت زیادی دارد.

هرس کردن سیزاب

یکی از موضوعاتی که در نگهداری از گیاهان مختلف اهمیت دارد، هرس کردن به موقع آن است. هرس کردن به معنی قطع شاخ و برگ اضافه گیاهان برای ایجاد فضای مناسب رشد شاخ و برگ جدید است. در پرورش گل سیزاب هم هرس کردن موضوع بسیار مهمی است که باید به موقع انجام شود.

بهترین زمان هرس کردن سیزاب، بعد از تمام شدن دوران گلدهی آن است. البته گلدهی سیزاب در بیشتر گونه‌ها مرداد و شهریور تمام می‌شود و با توجه به اینکه بهترین زمان هرس کردن، قبل از سرد شدن هواست باید این کار تا اواسط پاییز انجام شود تا گیاه برای دوره رشد بعدی آماده شود.

نگهداری از بوته و گل‌های سیزاب

بعد از کاشت بذر یا قلمه‌زنی و تقسیم بوته سیزاب باید تا زمان جوانه‌زنی اولیه از آن مراقبت کرد. البته نگهداری گل سیزاب از گل‌های کامل نیز اهمیت دارد تا در هر دوره رشد گل، گلدهی و باردهی گیاه بیشتر شود. در نگهداری از گل سیزاب مسائلی مانند نور مناسب، دما، خاک، آب کافی و… اهمیت دارد که در ادامه هرکدام را با جزئیات توضیح می‌دهیم.

نور مناسب رشد این گل

نور مناسب گل سیزاب برای رشد تمام انواع آن، نور آفتابی است. این گل برای رشد کافی نیاز به حداقل ۶ ساعت نور خورشید در روز دارد. البته این گیاه نسبت به نور در فصل تابستان حساس است و بهتر است در تابستان و ظهر از سایه‌بان برای کم کردن میزان تابش گل استفاده کرد.

دمای مناسب

دمای مناسب گل سیزاب دیگر فاکتور موثر در رشد این گیاه است. دمای مناسب رشد سیزاب از ۸ تا ۱۵ درجه است و تا -۱۵ درجه را هم تحمل می‌کند.

خاک و کود مناسب

بستر اصلی رشد سیزاب هم مانند دیگر گیاهان، خاک است. خاک مناسب سیزاب باید حاوی املاح معدنی مناسب باشد. همچنین خاک باید زهکشی داشته باشد تا آب به راحتی از آن عبور کرده و در خاک باقی نماند.

شرایط آبیاری سیزاب

آبیاری گل سیزاب مهم‌ترین فاکتور در رشد آن است. برای آبیاری این گیاه باید دقت کرد که گلدان یا باغچه غرقابی نشود. آب بیش از حد به ریشه گیاه فشار وارد می‌کند و به مرور موجب پوسیدگی ریشه و برگ‌ها می‌شود. آبیاری این گیاهان در فصل تابستان باید هفته‌ای ۲ بار و در فصل‌های پاییز و زمستان هر ۱۰ روز یکبار انجام شود.

آفات و بیماری‌های سیزاب

یکی از موضوعات مهم در نگهداری از گیاهان، دقت به بیماری‌های آن‌هاست. گیاهان به هر دلیل ممکن است دچار بیماری و آفت شوند که اگر به موقع تشخیص داده شوند، درمان آن‌ها چندان سخت نخواهد بود. در مورد گل سیزاب و پرورش آن هم توجه به آفات و بیماری‌ها برای حداکثر استفاده از این گل اهمیت زیادی دارد.

انواع آفات و بیماری‌های این گل

آفات و بیماری‌های گل سیزاب انواع مختلفی دارند. این گل نسبت به ابتلای بیماری‌ها و آفت‌هایی مانند کپک پودری و بیماری‌های قارچی حساس است. همچنین این گیاه در آبیاری زیاد هم نامقاوم است و در صورتی که به این موضوع دقت نشود احتمال بروز مشکلاتی مانند پژمردگی و… وجود دارد.

درمان بیماری‌ها و مشکلات سیزاب

برای درمان بیماری ها و مشکلات گل سیزاب ابتدا باید نحوه رسیدگی به گل را بررسی کرد. اگر تمام نکات لازم برای نگهداری گل سیزاب به درستی رعایت شود، احتمال بروز بیماری و آفت بسیار کم می‌شود. به علاوه رسیدگی درست به گیاه در صورت بروز آفت و بیماری هم مشکل را سریع‌تر برطرف می‌کند.

در صورت بروز هرگونه مشکل در سیزاب بهتر است ابتدا آن را محلی مناسب قرار داد و سپس با برنامه‌ریزی مناسب رسیدگی به آن را آغاز کرد و درمان‌هایی مانند کوددهی و… را انجام داد.

مزایا و معایب مصرف سیزاب

سیزاب گیاهی پرخاصیت و مفید است که مصرف آن برای درمان بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات توصیه می‌شود. از خواص درمانی گل ورونیکا یا سیزاب می‌توان مواردی مانند دفع سنگ کلیه، درمان سوهاضمه، درمان آسم، برونشیت و… را مثال زد. البته طرز استفاده از گل سیزاب برای استفاده حداکثری از خواص آن هم اهمیت زیادی دارد.

برای مصرف دارویی سیزاب باید آن را به صورت جوشانده مصرف کرد. برای تهیه جوشانده مناسب باید خرید گل سیزاب را با دقت انجام داد. سیزاب ایرانی و سیزاب دارویی برای تهیه جوشانده انتخاب مناسب‌تری هستند.

البته نباید از مضرات گل سیزاب هم غافل شد. مصرف بیش از اندازه این گیاه به هر شکلی باعث بروز مشکلات مختلفی در فرد می‌شود که مهم‌ترین آن مشکلات معده و گوارش غذاست.

سیزاب گلی مفید با خواص درمانی زیاد

سیزاب یکی از مفیدترین گیاهان دارویی است که کشت آن سال‌ها برای بهره‌گیری از خواص مختلف آن انجام می‌شود. کاشت این گیاه هم مانند دیگر گیاهان اصول و شرایطی دارد که برای دستیابی به بهترین و بیشترین میزان محصول از این گیاه باید آن‌ها را رعایت کرد.

در این مطلب به معرفی اصول کاشت و خواص این گل پرداختیم.  اگر قصد پرورش این گل چه با هدف رفع نیاز شخصی و چه با هدف کسب درآمد دارید، قبل از هر اقدامی این مطلب را مطالعه کنید.

تدوین:مینو غفوری ساداتیه

آدرس اینستاگرام:gooldono.stand.sidoos@

تلفن:09308743868