کاکتوس در کشت هیدرو پونیک (16قدم)
اطلاعات ما از دنیای کاکتوس ها روز به روز در حال افزایش است. حالا می دانیم این گیاه فقط یک گیاه تیغ دار نیست بلکه این گیاهان هم خودشان خانواده و فامیل دارند و اسم و رسم و شناسنامه. خیلی هایشان برخلاف تصور ما گل و میوه می دهند. با توجه به این که در چه آب وهوایی زندگی می کنید، می توانید علاوه بر گلدان و داخل خانه و اداره، آنها را در فضای باز و باغچه ها هم پرورش دهید. یک نکته جالب دیگر هم این که آنها را علاوه بر خاک می توان در آب هم پرورش داد.
کشت هیدروپونیک
هیدروپونیک، یک روش کاشت گیاه بدون خاک است. که در آن متخصصان نیازهای غذایی گیاه را برآورد می کنند و از طریق آب آبیاری گیاه و با سیستم های هوشمند، انواع موادغذایی را به گیاه می رسانند.
این روش بیشتر در گلخانه ها کاربرد دارد و از مزایای آن می توان به استریل بودن و کاهش مصرف آب و صرفه جویی در زمان تولید اشاره کرد اما هزینه راه اندازی این روش بالاست اما روش هیدروپونیک مورد نظر ما برای کاکتوس روشی ساده و بدون نیاز به تجهیزات خاص است. در واقع فقط کافی است ریشه ها را در آب غوطه ور کنید. ریشه هایی که در آب قرار می گیرند به آب و موادغذایی نیاز دارند.
مزیت کشت هیدروپونیک
می دانید آب، دشمن گیاهان گوشتی است و اگر به این گیاهان آب بیش از حد داده شود، ریشه گیاه می پوسد و بعد از مدتی می میرد. در این روش، آبیاری گیاه قابل کنترل است. همچنین موادغذایی را به راحتی می توان در اختیار گیاه گذاشت و در مجموع نیاز به مراقبت کمی دارد. هیدروپونیک یک روش جدید و متنوع در کاشت و نگهداری این گیاهان به حساب می آید.
نکات مهم در نگهداری کاکتوس ها
آبیاری:
زندگی کاکتوس به دو دوره رشد و خواب تقسیم می شود. این یک قاعده کلی است که در طول فصل رشد مقدار آبیاری باید بیشتر از دوران خواب و استراحت باشد. مقدار آب آبیاری هم بستگی به دما، رطوبت، خاک، نوع گلدان و نوع کاکتوس دارد اما دو قانون را همیشه یادتان باشد:
اول:
در فاصله بین دو آبیاری باید خاک پای گلدان خشک باشد.
دوم:
ته گلدان باید دارای سوراخ زهکش باشد و تا مشکل آب ماندگی و پوسیدگی ایجاد نشود.
نکته:
یک نکته خیلی مهم در آبیاری کاکتوس ها این است که آب را روی شاخ و برگه ایشان نریزید. چون معمولا این قسمت ها گوشتی هستند و رطوبت باعث کوتاه شدن عمرشان می شود. هر وقت خواستید کاکتوس را آبیاری کنید با یک آبپاش کوچک با فاصله از تنه دور تا دور آن را آرام آبیاری کنید. به خصوص در کاکتوس های گرد که ساقه ندارند، این کار باعث می شود آب به دور تنه نخورد. بعد از پوسیدگی ریشه، بیشتر پوسیدگی ها در ناحیه یقه کاکتوس اتفاق می افتد.
دما:
کاکتوس ها می توانند در فصل رشد خود دمای 32 تا 38 درجه را تحمل کنند و بهترین دما در فصل استراحت آنها، 7 تا 12 درجه سانتی گراد است ، که دمای طبیعی محیط است. هوای سرد در فصل استراحت، باعث گل دهی و حتی تبدیل گل به میوه در بعضی انواع کاکتوس در فصل رشد می شود.
نور:
کاکتوس ها عاشق نور زیادند و قراردادن آنها در داخل اتاق و پشت پنجره های جنوبی یا شرقی خانه یا محل کار بسیار مناسب است. اگر احساس کردید نور داخل منزل تان کافی نیست، از نور مصنوعی به عنوان مکمل استفاده کنید؛ یعنی آنها را در جایی قرار دهید که مهتابی یا لامپ دیگری روشن است. البته دقت کنید نور زیاد آفتاب مستقیم سرظهر در حیاط نیست چون کاکتوسی که به فضای خانه عادت کرده با کاکتوس بیابانی فرق دارد.
خاک:
برای تهیه خاک شما دو راه حل دارید؛ یا از خاک های آماده استفاده کنید یا یک قسمت خاک گلدان با
یک قسمت ماسه و کمی شن را برای عبور راحت تر آب با هم مخلوط کنید. البته خاک های آماده در بازار بسیار است و استفاده از آنها آسان تر و مطمئن تر است و شما دیگر این نگرانی را ندارید خاک سنگین است و ممکن است آب را در خودش نگه دارد و باعث پوسیدگی کاکتوس شود.
رطوبت:
به طور کلی کاکتوس ها محیط مرطوب را دوست ندارند. حتی در زمان خواب به آفات و بیماری ها حساس می شوند. پس سعی کنید محل نگهداری شان خشک باشد تا کمتر به بیماری های قارچی مبتلا شوند.
آفات و بیماری:
اگر دیدید کاکتوسی بیمار است، آن را از بقیه جدا کنید. برای کاکتوس های آفت زده هم می توانید از اسپری الکل رقیق شده با آب (سه قسمت الکل و یک قسمت آب) استفاده کنید و تا از بین رفتن آفت این کار را تکرار کنید.
گلدان کاکتوس:
معمولا زمانی که کاکتوس را می خرید، مدت زیادی از رشد آن در گلدان فعلی گذشته و به احتمال زیاد نیاز به تغییر گلدان دارد. گلدان جدید فقط کمی از گلدان فعلی بزرگ تر باشد چون فضای بیش از حد یعنی آبیاری بیشتر و آبیاری بیشتر مصادف است با پوسیدگی و مرگ کاکتوس. از طرفی اگر گلدان بزرگ باشد بیشتر هم و غم گیاه صرف ریشه دواندن می شود و ما اثری از رشد در قسمت های بالای گیاه نمی بینیم و این ممکن است ما را دلسرد کند که چرا کاکتوس مان رشد نمی کند یا رشد خیلی کند است.
در کاکتوس های عمودی یا بلند قد و دراز بهتر است دهانه گلدان به اندازه نصف قد گیاه باشد و به جای عریض بودن، عمیق باشد ولی در کاکتوس های گرد گلدان مناسب این کاکتوس تنها باید چهار تا پنج سانتی متر عریض تر از کاکتوس باشد.
تعویض گلدان:
موقع تعویض گلدان بهتر است گلدان قبلی را بشکنید و گیاه را از آن خارج کنید چون خارج کردن کاکتوس با بیلچه باعث زخمی شدن ریشه می شود. بعد کمی خاک تازه در ته گلدان ریخته و کاکتوس را روی آن قرار دهید و اطراف آن را با خاک پر کنید. تا یک هفته بعد از تعویض گلدان نباید در معرض نور شدید آفتاب قرار بگیرد و آبیاری هم نشود تا به محیط جدید عادت کند.
برای جلوگیری از زخمی شدن دست، کاکتوس را با یک ورق روزنامه که چندلا تا زده اید جابه جا کنید و برای ریختن خاک در گلدان هم از یک برگ کاغذ تا شده استفاده کنید.
کوددهی:
بهتر است کوددهی در فصل رشد و بیداری گیاه انجام شود. کودهای آماده برای کاکتوس در بازار موجودند. با مشورت کارشناسان از آنها استفاده کنید؛ چون مصرف بیش از حد باعث سوختگی گیاه و مرگ آن می شود.
16 قدم برای پرورش کاکتوس در آب
مواد لازم:
*سنگریزه، 2 عدد گلدان، کاکتوس و کود اول سنگ ریزه ها را بشویید و بگذارید چند ساعت در آب بمانند.
*گلدان سوراخ دار اصلی را داخل گلدان بیرونی بگذارید و کف آن را با دو سه سانتی متر سنگ ریزه پرکنید.
*کاکتوس را از گلدان درآورید. برای این کار گلدان را وارونه کنید و به آرامی با کف دست به گلدان بزنید تا خاک از بدنه گلدان جدا شود.
*موقع خارج کردن کاکتوس حتما از دستکش استفاده کنید تا دست تان زخمی نشود.
*به آرامی خاک دور ریشه را بتکانید و بعد ریشه ها را بشویید تا تمام خاک اطراف آن شسته شود. این کار باعث می شود اگر در خاک قارچی هم باشد از ناحیه ریشه شسته و از بروز مشکلات احتمالی ناشی از رشد قارچ یا انگل جلوگیری شود.
*ریشه های کاکتوس بسیار ظریف است، موقع شست وشو فشار آب را کم کنید تا ریشه ها آسیب نبینند.
*کاکتوس را در بالای اولین لایه سنگ ریزه ها بنشایند.
*بقیه فضای گلدان را با سنگ ریزه های باقی مانده پر کنید طوری که گیاه کاملا در گلدان مستقر شود و خطر خم شدن آن به یک سمت وجود نداشته باشد.
*کودهای محلول استاندارد موجود در بازار را که مخصوص کاکتوس ها هستند از فروشگاه های معتبر کشاورزی تهیه کنید و با توجه به حجم آب مورد استفاده در گلدان آن را در آب حل کنید. می دانید که غلظت کود مورد استفاده معمولا روی بسته ها درج شده است.
*محلول آب و کود را در گلدانی که کاکتوس و سنگریزه ها در آن قرار دارند، بریزید. به طوری اطراف ریشه ها را بپوشاند.
*آب موجود در گلدان و اطراف ریشه باید به قدری باشد که فقط ریشه در آب قرار گیرد نه این که با بدنه آن هم تماس داشته باشد. رسیدن آب به شاخ و برگ کاکتوس، آن را می پوساند.
*این قسمت کار قلب آن است. حواستان باشد کاکتوس را هر دو هفته یک بار از آب خارج کنید و ریشه هایش را شست وشو دهید. ریشه های لهیده و گندیده را جدا کنید.
*یک تکه زغال را در گلدان بیندازید تا هم آب آن را ضدعفونی کند و هم آب شفاف بماند.
*وقتی که ریشه های کاکتوس گلدان داخلی را پر کرد، آن را به گلدان جدید منتقل کنید. البته این اتفاق شاید هر دو یا سه سال یک بار رخ دهد.
*محلول غذایی را هر یک تا دو ماه یک بار به طور کامل تغییر دهید.
*اگر دیدید کاکتوس نسبت به قبل سر حال نیست دنبال علتش بگردید. مشکلات را به پرورش در آب نسبت ندهید.
این روش یک تنوع در پرورش و نگهداری کاکتوس است. اگر از آن راضی نیودید دوباره کاکتوس را به خاک منتقل کنید.
انواع روش های هیدروپونیک
روش فیتیله ایی :
این سیستم از دو ظرف روی هم تشکیل شده ، ظرف فوقانی برای ایجاد محیط کشت خنثی و ظرف تحتانی به عنوان منبع محلول غذایی بکار گرفته میشود . که با ایجاد سوراخ در ظرف بالایی و کشت گیاه در آن محیط خنثی اجازه نفوذ آب و مواد مغذی را از ظرف زیرین به گیاه باید داد .
روش ظرف عمیق :
یک سطل بزرگ درب دار را پرا ز محلول مغذی می کنیم روی درب آن را به اندازه یک گلدان کوچکتر بحالت دایره برش می دهیم و گلدان کوچک سوراخ داری را که گیاه در میان بستری خنثی کاشته شده درون دایره برش داده شده قرار می دهیم .
روش ظرف شناور :
یک قطعه اسفنج را مطابق شکل زیر سوراخ کرده و بذر هایمان را درون تکه های جدا شده کاشته و سر جایش قرار می دهیم و آنگاه اسفنج حاوی بذر را درون یک ظرف هم شکل قرار داده و درونش را با محلول مغذی پر می کنیم .
روش پمپاژ دوباره آب : هنگام جنگ جهانی دوم ، این روش در آمریکا ابداع شد و فواید ارزشمندی از خود به یادگار گذاشت ، که هنوز هم طرفداران بسیاری دارد . همانطور که از اسمش پیداست در این روش آب درون بستر کشت به تکرار پمپاژ شده و هر بار با مواد مغذی غنی می گردد .
سیستم قطره ایی :
در این روش هم باز امکان پماژمحلول غذایی وجود دارد اما بصورت قطره ، قطره روی بستر گشت گیاه ریخته می شود که در عکس زیر مکانیسم ساده آنرا مشاهده می کنید .
روش نوارنقاله ایی :
در این روش گیاه درون یک بستر لوله ایی دراز کاشته میشود ، و مواد محلول غذایی از یک سمت وارد و از سمت دیگر خارج میشوند .
روش ایرپونیک Aeroponic :
همانطور که از نامش پیداست در این روش ریشه گیاه در فضای باز قرار گرفته و آب از فاصله روی آن اسپری میشود که در نوع خود جالب می باشد . عکس زیر
مواد مغذی
مواد مغذی محلول در آب یا توسط میکرو ارگانیسم ها تولید یا بصورت آلی میباشد . از آنجایی که گیاهان مواد غذایی را نتها در شکل معدنی آن براحتی جذب می کنند ، برای غنی سازی میتوان از دو یا چند ماده طبعیعی استفاده کرد . البته خود آب را هم فراموش نکنید ، زیرا آن خود یک ماده طبیعی ترکیبی از دو عنصر اکسیژن و هیدروژن است . بخش پیچیده قضیه هنگام استفاده از مواد عالی می باشد که در این فرایند میکروارگانیسم ها باید شرایط تبدیل مواد را یک فرم غیر آلی فراهم کنند تا گیاه بتواند از آن تغذیه کند که ممکن است طول بکشد و یا بسیار پیچیده باشد .
با این حال بسیاری از محققان در تلاشند ، تا راه برای توسعه این سیستم ها بیابند و با انجام آزمایشات مکرر و استفاده از فرضا ، آب غنی شده با کمپوست ، کرم یا ….. یک اکو پونیک متعادل ایجاد کنند . برای مثال میتوتن به روشی اشاره کرد که در آن آب خارج شده از یک استخر پرورش ماهی که بدلیل فضله ماهیان بسیار غنی است را برای آبیاری یک سیستم هیدروپونیک استفاده کرد و آب تصفیه شده خروجی از سیستم هیدرو پونیک را دوباره به استخر پرورش ماهی انتقال داد . البته ایجاد این توازن بین دو اکو سیستم خود پیچیدگی های خاص خود را دارد .