تقریباً همه ما در خانه یا محل کار چند گلدان از گیاهان آپارتمانی داریم. این گیاهان علاوه بر زیبایی، به فضای زندگی‌مان آرامش و انرژی مثبت می‌بخشند. اما گاهی پیش می‌آید که با وجود مراقبت زیاد، گیاه دچار بیماری یا آفت می‌شود و حتی از بین می‌رود.

خبر خوب این است که بیشتر بیماری‌های رایج گیاهان آپارتمانی قابل پیشگیری و درمان هستند، به شرط آنکه به موقع علائم را بشناسیم و اقدام کنیم.

در این مقاله با انواع بیماری‌های رایج گیاهان آپارتمانی، روش‌های پیشگیری و درمان، و همچنین نکاتی برای خرید سالم‌ترین گیاهان به صورت آنلاین آشنا می‌شوید.

چرا آشنایی با بیماری‌های گیاهان آپارتمانی مهم است؟

همان‌طور که بیماری‌های انسانی قابل انتقال هستند، بسیاری از آفات گیاهان هم به‌راحتی از یک گلدان به گلدان دیگر منتقل می‌شوند. اگر بدون بررسی دقیق، گیاه جدیدی را وارد خانه کنید، ممکن است بیماری را به بقیه گیاهان‌تان منتقل کنید. بنابراین تشخیص زودهنگام علائم بیماری و مراقبت پیشگیرانه، کلید حفظ سلامت گیاهان آپارتمانی است.

1. بررسی گیاه قبل از خرید → برگ‌ها و ساقه را چک کنید. برگ‌های سالم براق و شاداب‌اند؛ وجود لکه یا زردی نشانه بیماری است.

    

2. انتخاب محل مناسب → بیشتر گیاهان به نور غیرمستقیم نیاز دارند. قرار گرفتن کنار بخاری یا زیر نور مستقیم، گیاه را ضعیف می‌کند.

3. توجه به علائم روی برگ‌ها → با مشاهده تغییر رنگ یا لکه، گیاه را قرنطینه کنید.

    

4. آبیاری اصولی → نه کم و نه زیاد. بهترین روش، تست رطوبت خاک با انگشت است.

5. استفاده صحیح از کمپوست → از بقایای آلوده برای تهیه کمپوست استفاده نکنید.

    

6. کوددهی متعادل → کود زیاد ریشه را می‌سوزاند. بهترین روش، کوددهی ماهی یک‌بار است.

💡 نکته: هر ماه دوبار برگ‌های گیاه را بشویید تا آفات فرصت رشد نداشته باشند.

توجه: گیاهان خانگی گاهی اوقات با وجود بهترین عشق و مراقبت های شما دچار مشکلاتی می شوند.اکثر اشکالات و بیماری ها با گیاهان تازه وارد می شوند.

هر ماه حداقل دوبار گیاهان خود را شستشو دهید تا فرصت خوبی برای رسیدگی دقیق برای آنها فراهم گردد.
شستشو و تمیز کردن را با شاخ و برگ ها، مخصوصاً شاخ برگ های تازه که رنگ آنها روشنتر است شروع نمایید.یعنی همانهایی که به سرعت علامت های تخریب یا بیماری را بروز می دهند.

شناخت علائم بیماری گیاهان آپارتمانی و روش معالجه آنها

در شناسایی و مداوای بیماری های گوناگون خانگی دقت،هوشیاری و سرعت عمل از عوامل اساسی و موثر می باشند.

نباید اجازه دهید که توسعه بیماری به حدی برسد که از کنترل خارج شده و گیاهان را یکی پس از دیگری نابود کند.

در این قسمت به شرح تعدادی از بیماری های گیاهی که در بین گیاهان عمومیت بیشتری دارند می پردازیم و علائم هر بیماری را با ذکر علت و روش معالجه ی آن توضیح خواهیم داد.

رایج‌ترین آفات گیاهان آپارتمانی 🐛

۱. شته‌ها (Aphids)

• نشانه: تجمع روی نوک و پشت برگ‌ها، پیچیدگی برگ‌ها، ترشح مایع چسبناک.

• گیاهان حساس: دیفن‌باخیا، سرخس، حسن یوسف.

• درمان:

  • روش طبیعی: شستشو با آب، صابون حشره‌کش رقیق یا روغن چریش.

  • روش شیمیایی: مالاتیون (غیرقابل توصیه برای داخل خانه).

۲. کنه تارعنکبوتی خالدار (Spotted Spider Mite)

• نشانه: لکه‌های زرد روی برگ، تارهای نازک، خشکی و ریزش برگ.

• درمان: شستشوی برگ‌ها، جداسازی برگ آلوده، استفاده از کنه‌کش‌های اختصاصی در موارد شدید.

۳. شپشک آردآلود (Mealy Bugs)

• نشانه: توده سفید شبیه آرد روی برگ، جذب مورچه‌ها، ضعف گیاه.

• درمان: پاک‌کردن با پنبه آغشته به الکل، اسپری صابون حشره‌کش، در موارد شدید حذف گیاه.

۴. آفات سپردار (Scales)

• نشانه: لکه‌های بیضی روی ساقه و برگ، پوسته پوسته شدن ساقه.

• درمان: شستشو با صابون و آب ولرم، در موارد شدید استفاده از سموم سیستمیک.

۵. کرم‌ها (Worms)

• نشانه: خاک سوراخ‌سوراخ، پژمردگی ساقه.

• درمان: تعویض خاک، ضدعفونی گلدان، جلوگیری از استفاده خاک‌های باز.

۶. مینوز برگ (Leaf Miners)

• نشانه: خطوط سفید موجی روی برگ‌ها.

• درمان: استفاده از آفت‌کش‌ها یا روغن چریش، حذف برگ آلوده.

15 نشانه بیماری در گیاهان:

1. گیاهان کم پشت با گل های کم

دلیل: نور کم و ضعیف

درمان: بیشتر گیاهانی که داخل منزل نگهداری می شوند روزانه به 14 ساعت نور آفتاب نیاز دارند. در مورد میزان نور لازم برای هر گیاهی که در منزل دارید اطلاعاتی را کسب کنید و به مستقیم یا غیرمستقیم بودن نور یا نیاز به سایه هم توجه کنید.

2. گل های کم و شاخ و برگ زیاد

دلیل: کود نیتروژنی زیاد

درمان: اغلب گیاهان خانگی فقط یک بار در ماه به کود نیاز دارند و در ماه های سردتر این مقدار کمتر هم می شود. برای کوددهی برنامه ریزی داشته باشید و از آن بیشتر کود ندهید.

3.ریزش برگ ها

ریزش برگ ها ممکن است به دلایل زیر اتفاق بیفتد:

• ریزش برگ های مسن تر که به تدریج انجام می شود و زیاد محسوس نیست و طبیعی میباشد.
• آبیاری زیاد یا کم. در مورد آبیاری زیاد برگ های زرد شده و به حالت نرم ریزش می کند و در مورد آبیاری کم برگ ها پژمرده و خشک می شوند.
•  تغییر درجه حرارت ناگهانی محیط زیست گیاه موجب ریزش برگ های آن می گردد.
• وارد شدن تنش به گیاه و ریزش ناگهانی برگ ها که ممکن است ناشی از هوای ناگهانی گرم یا سرد باشد و یا به دلیل تغییر مکان گیاه اتفاق بیفتد.
• نور کم

4. زرد شدن برگ ها

زرد شدن برگ ها به دلایل زیر اتفاق می افتد:

•  زرد شدن برگ های مسن پایین گیاه خصوصاً در گیاهان بند دار نظیر یوکا و دراسینا طبیعی است.
•  آبیاری بیش از حد مخصوصاً در زمستان
• آبیاری کم یا خشک هوا که در این صورت نوک برگ ها و حاشیه آن نیز زرد و خشک می شود
• کمبود مواد غذایی
•  نور شدید آفتاب و رطوبت کم
•  هوای آلوده
•  کمبود ازت
• دمای پایین یا کم بودن جای گلدان برای ریشه ها
• زهکشی ضعیف خاک 

 درمان: اگر آب و هوا ناگهان تغییر کرد، نباید گیاه را نزدیک بخاری بگذارید تا به تغییر ناگهانی محیط زیست واکنش بدهد. گلدان را چک کنید تا زهکشی مناسب و کافی داشته باشد و ریشه های گیاه در گلدان جای مناسبی داشته باشند.

-اگر برگ ها زرد شده ولی محکم وسالمند علت این امرمعمولا وجود آهک در کود و خاک گیاه است علت دیگر این امر استفاده از آب آهکدار یا آب سنگین جهت آب دادن به گیاه است.

5. برگ های سوخته

دلیل: نور مستقیم زیاد

درمان: گیاه را از مقابل نور مستقیم آفتاب به جایی با نور غیرمستقیم منتقل کنید، برگ های آسیب دیده را هرس کنید و آبیاری عمیق و گهگاه را ادامه دهید تا ریشه بهتر رشد کند. از کوددهی زیاد خودداری کنید، زیرا این کار سوختگی گیاه را تشدید می کند.

6.سبز شدن برگ های رنگی

دلیل:کوچک و تنگ شدن برگ های بالای گیاه و  نیز باریک شدن ساقه گیاه توضیح ساده این حالت این است که نور کافی به گیاه نمی رسد

درمان: در این حالت گلدان حاوی گیاه را به پنجره نورگیر نزدیک کنید.

7. قهوه ای شدن نوک برگ ها

دلیل: کود یا آفت کش زیاد، خاک خشک، دمای پایین، هوای داغ، نمک انباشته یا فاسد شدن ریشه

درمان: به بیشتر گیاهان خانگی حداکثر ماهی یک بار باید کود داد. گلدان ها را در سینی ها کم عمق پر از ماسه بگذارید و آنها را پر از آب کنید تا رطوبت اطراف گلدان افزایش یابد (گلدان باید روی ماسه و بالاتر از سطح آب قرار بگیرد). یک بار در ماه آب کافی در بالای خاک بریزید تا نمک اضافی از آن خارج شود.

8. برگ های کوچک یا پژمرده شدن گیاه

دلیل: خاک زیاد خیس یا خشک است

درمان: روتین آبیاری برای خودتان درست کنید که گهگاه ولی عمیق باشد تا رشد ریشه افزایش یابد و از فاسد شدن ریشه جلوگیری شود. اگر به فاسد شدن ریشه شک دارید، گیاه را از گلدان درآورید و سیستم ریشه ها را بررسی کنید و ریشه های عفونی (نوک سیاه شده ریشه ها با پوسیدگی چسبناک) را ببرید و با مخلوط گلدانی استریل و یک گلدان جدید، جای گیاه را عوض کنید.

9. خال های روی برگ ها

دلیل: خال های برگی قارچی، خال های آبی

درمان: اگر گیاه شما عفونی شده است، باید آن را از گیاهان دیگر جدا کنید و برگ های عفونی را ببرید. برای پیشگیری از خال دار شدن باید تهویه هوا را بیشتر کنید یعنی فاصله بین گلدان ها را افزایش دهید و مواظب باشید که هنگام آبیاری، آب روی برگ ها نپاشد.

10.پژمردگی

دلایل : یکی خشکی زیاد – طولانی خاک گلدان و دیگری آب بسیار فراوان است .

درمان:اگر علت آب زیاد است برای مدتی به گیاه آب ندهید همچنین می تواند به علت کیفیت خاک و نیر تغییر مکان گیاه در اثر عدم استفاده از امکانات قبلی ، گیاه به اصطلاح قهر کرده باشد بهتر است تغییر مگان گیاه در تاریکی مطلق انجام گیرد.

11.پوسیدگی

دلیل: پوسیدگی بیمار بودن گیاه یا شرایط نامساعد رشد ، آب دادن زیاد در زمستان و یا ریختن آب روی برگ ها در شب می باشد.

12. زرد شدن نوک برگ ها و سپس قهوه شدن آنها: کل برگ ممکن است بمیرد

بیماری: سیاه تاول

درمان: برگ های عفونی را ببرید. از اسپری کردن آب به برگ ها اجتناب کنید.

13. رشد قارچ پودری سفید روی شاخ و برگ ها

دلیل: کپک پودری

درمان: تهویه هوای اطراف گلدان را بیشتر کنید و شاخ و برگ عفونی را قطع کنید.

14. ریشه های نرم قهوه ای و سیاه، گیاهان پژمرده

دلیل: فاسد شدن ریشه یا ساقه

درمان: از آبیاری زیاد پرهیز کنید. گیاه عفونی را حذف کنید، ریشه های فاسد شده را قطع کنید و با ترکیب گلدانی استریل و گلدان تمیزی، جای گیاه را عوض کنید.

15. رشد نکردن و از ریخت افتادن گیاه

بیماری: کپک بوتریتیس

درمان: گیاه بیمار را ایزوله کنید و قسمت های عفونی را ببرید. تهویه هوا در اطراف گلدان را با افزایش فاصله بین گلدان ها، بیشتر کنید.

رایج‌ترین بیماری‌های قارچی گیاهان آپارتمانی 🍂

۱. پوسیدگی ریشه و ساقه

• علت: آبیاری زیاد، زهکشی نامناسب.

• درمان: کاهش آبیاری، تعویض خاک، استفاده از قارچ‌کش.

۲. سفیدک پودری

• علت: رطوبت زیاد و تهویه ضعیف.

• درمان: قطع برگ‌های آلوده، استفاده از قارچ‌کش.

سؤالات متداول (FAQ)

۱. بهترین روش جلوگیری از بیماری‌های گیاهان آپارتمانی چیست؟
بررسی گیاه قبل از خرید، آبیاری اصولی، و شستشوی ماهانه برگ‌ها.

۲. آیا می‌توان از سموم شیمیایی در خانه استفاده کرد؟
خیر، مگر در شرایط خاص. روش‌های طبیعی مثل روغن چریش و صابون حشره‌کش ایمن‌تر هستند.

۳. چرا برگ‌های گیاه زرد می‌شوند؟
علل مختلفی دارد؛ از آبیاری بیش از حد گرفته تا نور کم یا کمبود مواد غذایی.

جدول خلاصه بیماری‌ها و آفات گیاهان آپارتمانی