گل خار مریم

گل خار مریم یا مارتیغال گیاهی است از رده دولپه‌ای‌ها، راسته گل‌مینا و تیرهٔ کاسنیان. این گیاه با بازه زمانی رشد هر یک سال یا در بعضی نژادها هر دو سال بوده و خودرو می‌باشد. شکل ظاهری معمول این گیاه، گلی با رنگ‌های قرمز تا بنفش و برگ‌هایی رنگ رفته و دارای رنگ سبز مایل به زرد و به‌همراه رگه‌های سفیدرنگ هستند. 
نام علمی: Silybum marianum
تیره: گل‌ستاره‌ای‌ها
دسته: گیاهان گلدار
راسته: گل مینا
رده: دولپه‌ای‌ها
گونه: S. marianum

گل خار مریم با نام علمی (Silybmommarianum) که به عنوان کنگر وحشی نیز شناخته می‌شود یکی از گیاهان گلدار است که امروزه به دلیل خواص گل خار مریم، ظاهری زیبا و استفاده‌های مختلف از آن در صنایع غذایی بسیار محبوب شده است. در این مقاله قصد داریم درباره‌ی خاستگاه گل خار مريم، خصوصیات، ترکیبات شیمیایی تشکیل دهنده، خواص گل خاری، روش مصرف، مضرات آن برای انسان ها و حیوانات، ارتباط آن با لاغری، منع مصرف برای افراد خاص و دارو های ساخته شده از گیاه گل خار مریم برای شما صحبت کنیم.

مطلب قابل توجه این است که در کتاب‌های طب‌ سنتی چین هم از گل خار مريم به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع درمانی یاد شده است. گل خار مریم هم به عنوان نوعی از سبزیجات و در مواقعی نیز به عنوان جایگزین بعضی از مواد غذایی استفاده می‌شده است.

خواص درمانی گل خار مريم

به تازگی در تحقیقات منتشر شده در مجلات معتبر علمی، خواص درمانی گل خار مریم در مبارزه با بیماری‌های کبدی و مقابله با برخی سرطان‌ها اثبات شده است.

گل خار مریم؛ حفاظی قوی مقابل سرطان.

در آزمایشات علمی به دفعات زیادی سیلیمارین موجود در این گیاه را بررسی کرده‌اند. نتایج تحقیق اخیر نشان داد سیلیمارین موجود در این گیاه اگر در وعده‌های روزانه به طور مرتب به میزان ۱۸۰ الی ۴۲۰ میلی گرم و ۲ یا ۳ وعده استفاده شود تأثیرات خود را بهتر نشان می‌دهد.

۱) خواص خار مریم برای پوست

• ضد آکنه
• ضد خارش
• کمک به جوانی و پارکسازی پوست
• رفع التهابات
• به علت داشتن آنتی اکسیدان از پیری زودرس و ایجاد چین و چروک جلوگیری می‌کند.

شگفتی‌های عصاره گل خار مریم تنها محدود به خواص کلی ترکیبات تشکیل دهنده غنی آن برای افزایش سلامت عمومی بدن نیست و به شکلی وسیع و کاربردی در پزشکی و سایر علوم مرتبط با سلامت انسانی کاربرد دارد.

ترکیب عصاره گل خار مریم با گیاه قاصدک برای از بین بردن رنگ‌پریدگی پوست ناشی از مصرف بیش از حد الکل نیز استفاده می‌شود. این گل برای درمان اختلالات پوستی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۲) گل خار مریم برای لک صورت با ترکیبات آنتی ‌اکسیدانی

کنگر وحشی یک آنتی اکسیدان و سم‌زدای طبیعی محسوب می‌شود و در از بین بردن التهاب بسیار موثر است. این ترکیبات آنتی اکسیدانی در سلامت پوست نیز به کار می‌روند.

با توجه به مواد آنتی اکسیدانی موجود در این گیاه، استفاده از گل خار مریم برای لک صورت پیشنهاد می‌شود. این مواد به وسیله از بین بردن چین و چروک به جوان‌سازی پوست صورت کمک قابل توجهی می‌کنند. ترکیبات آنتی اکسیدان علاوه بر حضور در چای این گیاه در کاهش رادیکال‌های آزاد مخربی که به سرطان منجر می‌شود تاثیر زیادی می‌گذارند.

۳) خواص خار مریم برای کلیه

• جلوگیری از تشکیل سنگ کیسه صفرای
• پاکسازی و بهبود روند فعالیت کلیه

وجود آنتی اکسیدان سیلیمارین، به روند فعالیت کلیه کمک می‌کند و باعث بهبودی روند کلیه و کیسه صفرای است.

۴) خار مریم برای کبد چرب

• درمان و سم زدایی کبد
• درمان التهابات کبد
• بهبود کبد چرب
• درمان هیپاتیت

از جمله فواید خار مریم بهبود روند کبد است به خصوص کبد چرب الکلی.

نحوه مصرف خار مریم برای کبد چرب

مقداری از دانه خار مریم را در ۳۰۰ سی سی آب جوش بریزید و اجازه دهید که ۲۰ الی ۳۰ دقیقه دم بکشد، پس از آن حتما دمنوش خار مریم را از صافی بگذارینید و سپس آن را نوش جان کنید. زمان مصرف خار مریم می‌تواند یک الی دو بار در طول روز باشد.

قرص خار مریم برای کبد چرب

با تهیه این قرص می‌توانید بی دردسر از خواص این گیاه بهره‌مند شوید قرص خارمریم را می‌توانید از داروخانه تهیه کنید.

۵) خواص خار مریم برای رحم

تحقیقات نشانگر این هستند که خارمریم توانایی از بین بردن کلی سلول های سرطانی داخل رحم را دارد.

همین‌طور گل خاری باعث پاکسازی ناحیه رحم نیز می‌شود.

گل خار مریم می‌تواند علائم و تغییراتی که قبل از قاعدگی در خلق و خو و بدن بوجود می‌آید را کاهش می‌دهد.

۶) گل خار مریم برای کیست تخمدان

تخمدان ها هستند که در بدن وظیفه‌ی تنظیم قاعدگی را بر عهده دارند. اگر کیست تخمدان در داخل تخمدان ها رشد کند باعث مانعی برای رشد خواهند شد. شما می‌توانید با مشاوره با پزشک معالج طب سنتی خود گیاه خار مریم را مصرف کنید.

۷) خواص گل مریم برای ریزش مو

این گیاه به این علت که خاصیت سم زدایی در بدن دارد، می‌تواند مانع از ریزش مو شود.

۸) مقابله با سرطان و بیماری‌های مختلف

گیاه خار مریم در درمان اختلالات فوق کلیوی و سندروم روده تحریک‌پذیر بسیار مفید و کاربردی است. کنگر وحشی برای کبد و سم‌زدایی از آن موثر است.

مصرف این گیاه به استخوان‌ها کمک زیادی کرده است. مصرف گل خار مريم به تقویت استخوان‌ کمک کرده و به عنوان تقویت‌کننده عمل می‌کند.

گل خار مریم یکی از دارو‌های گیاهی بسیار مفید برای جلوگیری از بروز سرطان‌هایی مثل سینه، پروستات و رحم است.

گلچه‌های گل خار مريم کمک فراونی به کاهش مقدار کلسترول خون می‌کنند. عصاره گل کنگر وحشی میزان زیادی اسید‌های چرب امگا ۳ در ساختار خود دارد که برای سلامت قلب مفید است.

یکی از مهم‌ترین فواید گیاه کنگر وحشی، حفاظت از کبد و بیماری‌های مرتبط با آن است. این گیاه به عنوان یک روش درمانی مکمل در درمان بیماری‌هایی نظیر کبد الکلی و هپاتیت به کار می‌رود.

۹) خواص گل مریم برای قند خون

این ماده می‌تواند سطح قند خون را کنترل کند. البته خواص این گل برای افرادی که دیابت نوع دو دارند بسیار مناسب است.

۱۰) خواص مریم برای مغز

این گیاه زیبا برای درمان های بسیاری مانند، پارکینسون و آلزایمر استفاده می‌شود.

ارتباط گل خار مريم با لاغری

یکی از گروه‌هایی که باید دقت و توجه لازم را در مصرف داشته باشند، افرادی هستند که میل به کاهش وزن دارند و به سراغ رژیم‌های غذایی می‌روند.

اما نکته مهم اینجاست که ماده سیلیمارین موجود در گل خار مريم در صورت بیشتر شدن دفعات استفاده، سبب کاهش وزن سریع می‌شود. با وجود اینکه از این گیاه برای لاغری استفاده می‌شود، اما نباید در مصرف آن زیاده‌روی کرد.

یکی از روش‌های مکمل و مناسب در کمک به لاغرشدن، داشتن یک رژیم غذایی مناسب است تا با رعایت تعادل به افزایش سلامتی خود کمک کنید.

طریقه مصرف عرق خار مریم برای لاغری

با روش‌های و طریق های مختلف می‌توان میتوان برای لاغری این گیاه را مصرف کرد، مانند قرص + دمنوش + کپسول + عرق. عرق خار مریم هم برای لاغری مفید است.

خصوصیات درمانی کلی گل خار مريم

از دیگر خواص گیاه خار مریم، افزایش شیر مادران شیرده است که گیاه خار مریم با افزایش هورمون پرولاکتین بسیار برای این قشر مناسب می‌باشد. اما نکته مهمی که باید مادران به آن توجه کنند مشورت با پزشک متخصص برای مصرف گل خار مريم و گیاه آن است.

اسید‌های چرب موجود در گل مارتیغال به دلیل مقادیر بالای مواد مغذی که در آن وجود دارد برای سلامت قلب گزینه بسیار مناسبی است. این گیاه در کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلب و عروق بسیار تاثیرگذار است.

در ادامه مطلب به برخی از خواص گیاه خار مریم اشاره می‌کنیم:

1. تنظیم مقدار انسولین در بیماری دیابت
2. سرکوب رشد سلول‌های سرطانی
3. جلوگیری از مسمومیت
4. موثر در کاهش پیشرفت بیماری‌های دستگاه عصبی مثل آلزایمر و پارکینسون
5. خاصیت ضد التهاب
6. افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن
7. توقف زوال عقل
8. درمان کلیه
9. درمان کیسه صفرا

نحوه مصرف خار مریم

دمنوش	شاخه های خار مریم
قرص	عرق خار مریم

این گل زیبا را با یکی از این ۴ روشی که نام بردیم می‌شود مصرف کرد. در ادامه می‌توانید این روش ها را مطالعه کنید.

۱- طریقه مصرف عرق خار مریم

گل خار مریم در بیشتر موارد به صورت دمنوش استفاده می‌شود که برای درمان بعضی از بیماری‌ها مثل کبد چرب و دیابت مفید است.

همین‌طور نباید از خواص بی‌نظیر گل خارمریم برای لاغری غافل شویم. طبق توصیه پزشکان مقدار نحوه مصرف عرق خار مریم در روز یا دمنوش گل خار مریم نباید از بیشتر از ۴ لیوان در روز تجاوز کند.

از سایر اشکال استفاده شده، کپسول، قرص و عرق خار مریم است. ریشه‌های گل خار مريم را می‌توان به شکل خام یا جوشانده شده به همراه کره مصرف کرد.

۲- شاخه‌های گل خار مريم

شاخه‌های جوان این گیاه را می‌‌توانید تا ریشه ببرید و سپس به شکل آب‌پز آن را مصرف کنید. بعد از پاک‌کردن ساقه می‌توانید برای از بین بردن مزه تلخ آن، در طول شب آن را در آب خیس کنید و بعد به عنوان خورشت در آشپزی خود از آن استفاده کنید.

۳- طرز تهیه دمنوش گل خار مریم

برگ‌های این گیاه خارهای زیادی دارد که بعد از پاک‌کردن آن‌ها می‌توانید به شکل سالاد به غذای خود اضافه کنید و یا به عنوان یک جایگزین برای اسفناج از آن بهره برید.

در ادامه فهرستی از مواد لازم برای تهیه دمنوش را گردآوری کرده‌ایم:

1. دانه مریم به شکل خشک‌شده + خار پودر‌ شده گیاه به اندازه یک قاشق غذاخوری
2. عسل به میزان یک قاشق چای خوری
3. آب به میزان یک فنجان

ابتدا آب را جوش می‌آوریم و پودر گل خار مريم را به آب جوش اضافه می‌کنیم و درب آن را می‌گذاریم. اجازه می‌دهیم به اندازه ۱۰ دقیقه تا دم بکشد. پس از دم کشیدن آن را از صافی عبور می‌دهیم. برای اضافه کردن طعم شیرین به آن کمی عسل اضافه می‌کنیم.

برخی از عطاری‌ها توصیه می‌کنند که گل خار مریم به شکل دم کرده و تنتور استفاده شود. اگر می‌خواهید از خواص گل خار مريم بیشتر بهره ببرید می‌توانید گلچه‌های آن را مثل کنگر فرنگی مصرف کنید. گل این گیاه و هم تخم آن قابلیت مصرف خوراکی دارند.

آمار‌ها و مطالعات نشان می‌دهد که تخم گل خار مریم دارای خواص درمانی بیشتری می‌باشد. به همین دلیل در بیشتر مکمل‌های غذایی و چای‌های کیسه‌ای عصاره تخم گیاه بسیار مفید است. گل خار مریم را می‌توانید در بسیاری از فروشگاه‌ها و عطاری‌ها تهیه کنید.

هیچ دوزی استانداردی برای مصرف این گیاه توصیه نشده است بنابراین بهتر است هنگام خرید دوز نوشته شده بر روی بسته‌بندی را مطالعه کنید.

گل خار مریم به دلیل اثبات ارزش دارویی مصرف آن در بین سراسر مردم جهان به عنوان غذا پذیرفته شده است.

۴- قرص خار مریم و فواید آن

قرص خار مریم دارویی مناسب برای کاهش آنزیم های کبدی و کمک به درمان کبد چرب است. از طرفی قرص هار مریم از صدمات وارد شده به سلول های کبد که ناشی از مصرف دارو و الکل است محافظت می‌کند.

دیگر خواص قرص خار مریم عبارتند از:

تامین ویتامین و مواد معدنی مورد نیاز بدن	محافظت از سلول های کبدی
کمک به بهبود سیستم ایمنی	بهبود عملکرد کیسه صفرا
کمک به تشکیل بافت	کمک به رفع التهاب مزمن کبد

خاستگاه گل خار مریم

مهاجرین اولیه به آمریکای شمالی وارد شد. کنگر وحشی در سراسر کشور آمریکا مثل کالیفرنیا و آمریکای جنوبی، آفریقا، استرالیا و آسیا یافت می‌شود و در سواحل جنوبی انگلیس، ایران و نیوزیلند نیز در برخی مناطق وجود دارد.

از این گیاه به دلیل کاربرد گسترده‌ای که در مصارف صنعتی دارد، مزارعی در مناطق اروپای شرقی و چین و آرژانتین تحت کشت قرار گرفته است. در کشور‌های اروپایی بین ماه‌های اسفند و فروردین در حدود ۲ تا ۳ هفته بعد از گل دادن گیاه، مرحله برداشت انجام می‌شود.

در ایران استان‌های شمالی مثل مازندران، گلستان و در منطقه شمال شرقی استان آذربایجان شرقی و کهکیلویه و بویر احمد و در مناطق جنوبی مثل شیراز و خوزستان گل خار مریم به شکل علف هرز رشد می‌کند.

خصوصیات ظاهری گل خار مریم

گیاه گل خار مریم می‌تواند به اندازه ۱۰ تا ۲۰۰ سانتی‌متر رشد کند. نام این گیاه مثل اسم انواع گل مشابه خود با توجه به ظاهر شخصی اش نامیده شده، گیاه خار مریم شکلی شبیه به مخروط تیغ دار دارد.

بوته آن به طور متوسط ۱۶۰ سانتی‎متر قطر دارد. ساقه‌های این گیاه حالتی پنبه‌ای دارند و بیشتر فضای خالی که آن‌ها را احاطه می‌کنند توخالی هستند.

برگ‌های گل خار به شکل مستطیل و یا در مواردی شبیه به نیزه است و نحوه پراکندگی آن، دو برگی یا چند برگی است.

گل خار مريم عموما رنگ‌های قرمز تا بنفش و یا برگ‌هایی به رنگ سبز، زرد و وریدهای سفید دارد. برگ‌ها، ساقه‌ها و گل‌های این گیاه دارای تیغ‌هایی تیز هستند که هنگام برداشت باید احتیاط کنید.

گل‌های این گیاه وحشی بوده و شبیه به پیاز است. گل های خارمریم عصاره‌ای به رنگ تیره دارد اما بسته به نوع گیاه رنگ عصاره خارج شده نیز متفاوت است.

رنگ گل‌های این گیاه قرمز متمایل به بنفش است که گلبرگ‌های بنفش آن درون خود رگه‌هایی سفید دارند. دانه‌های گل گیاه خار مریم به رنگ سبز تیره متمایل به سیاه است که درون کاسه‌ای زرد رنگ قرار دارد. این گل بین ۴ الی ۱۲ سانتی‌متر پهنا دارد. با این تفاسیر، با توجه به خصوصیات ظاهری این گیاه نمی‌توان آن را در تمامی باکس گل ها مثل باکس گل کوچک، باکس گل مینیاتوری، باکس گل قرمز و … استفاده کرد.

ترکیبات شیمیایی گل خار مریم

از دانه‌های خار مریم ترکیباتی بسیار غنی دارویی و درمانی استخراج می‌کنند که دمنوش دانه خار مریم برای لاغری بسیار مفید است و از ارزش دارویی و غذایی ارزشمندی برخوردار است. می‌توان گفت حدود ۲۰ الی ۳۵ درصد از این مواد را اسید‌های چرب تشکیل می‌دهند. اسید‌های چربی مثل لینولئیک اسید در عصاره‌ای که از دانه این گل استخراج می‌شود نقش مهمی در سلامت بدن ایفا می‌کند.

عصاره گیاه خار مریم از عناصری تشکیل شده است که برای سلامت اندام‌های مختلف بدن از اهمیت بالایی برخوردار است. سیلیمارین ۴ تا ۶ درصد در خود گیاه و ۶۵ تا ۸۰ درصد از ترکیبات سرشار عصاره خار مریم را شامل می‌شود.

تمامی این موارد در کنار هم سبب سلامتی و حفظ شادابی سلامت بدن انسان می‌باشد. سیلیمارین به تنهایی شامل انواع مختلفی به نام فلاونولیگنان است که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم:

سیلیبین از نوع A	سیلیبین از نوع B
ایزوسل کریستین	سیلی کریستین
سیلی دیانین	تاکسیفولین

همانطور که اشاره کردیم سیلمارین ترکیبی با خواص آنتی اکسیدانی است. جوش شیرین موجود در ترکیبات تشکیل دهنده عصاره گل گیاه خار مریم تحت عنوان کپسول و قرص به فروش می‌رسد.

سایر خواص و مواد تشکیل‌دهنده گل خار مريم

از سایر مواد تشکیل دهنده مهم این گیاه، وجود مواد معدنی ارزشمندی مثل پتاسیم، کلسیم، فسفر و کلرید را نام برد. گل خار به دلیل داشتن بویی معطر چای خوشبویی دارد.

در موارد زیادی دیده شده که پزشکان به دلیل درصد بالای ترکیبات آنتی اکسیدانی مصرف چای بدست آمده از کنگر وحشی را تجویز می‌کنند.

مواد آنتی اکسیدان موجود در کنگر وحشی مشابه با مقدار آنتی اکسیدان موجود در چای سبز است.

 

عوارض جانبی و موارد منع مصرف خار مریم

یک اصل پذیرفته شده در میان تمامی پزشکان و عالمان طب سنتی بی ضرر نبودن هر پدیده گیاهی است. تا به حال برای این گیاه عوارض جانبی که به شکل جدی سلامت انسان را تحت تأثیر قرار بدهد در نظر گرفته نشده است.

به گفته پزشکان مضرات خار مریم یا دیگر گیاهان بیشتر خود را در قسمت‌هایی از بدن مثل روده‌ها نشان می‌دهد و باعث ایجاد اسهال، نفخ شکم و حالت تهوع می‌شود.

در تحقیقی که به تازگی توسط نشریات معتبر پزشکی و طب سنتی منتشر شده است، مقایسه‌ای بین فواید و خواص درمانی چای سبز و چای گیاه خار مریم که در ایران این چای را، چای کنگر فرنگی می‌نامند شده‌است.

در این مقایسه به برتری چای کنگر فرنگی از لحاظ وجود مواد غنی و آلی نسبت به چای سبز اشاره شده است.مواد معدنی زیادی در ترکیبات این گیاه از جمله روی، مس و منیزیم وجود دارد.

ترکیبات آلی موجود در گیاه گل خار مریم تنها محدود به مواد گفته شده نیست. آمینو‌اسید‌های مختلفی مثل آرژنین، لئوسین والین و لیزین در این گیاه وجود دارند.

منع مصرف برای افراد خاص

به زنان باردار توصیه می‌شود از خار مریم استفاده نکنند. گل خار مریم در بعضی از افراد حساسیت‌های فصلی و آلرژیک را تشدید می‌کند. در افراد دیابتی ممکن است موجب کاهش شدید فشار خون ‌شود که به همین دلیل توصیه می‌شود افراد دیابتی تا جایی که امکان دارد به سراغ مصرف این گیاه نروند.

همچنین به زنان توصیه شده به دلیل ترکیبات حاوی هورمون‌هایی مثل استروژن که باعث تحریک بیماری‌های وابسته به هورمون همچون سرطان سینه می‌شود جدا از مصرف گیاه پرهیز نمایند.

برخی دیگر از عوارض جانبی گیاه، سردرد، تشدید آلرژی پوستی، خارش، اگزما و درد مفاصل است.

گل خار مريم، گیاهی مضر برای حیوانات

به دلیل وجود پتاسیم نیترات در گیاه خار مریم، مشاهده شده است که خوردن این گیاه برای گاو‌ها و گوسفندان مضر است. هنگامی که این گیاه توسط نشخوار‌کنندگان خورده می‌شود، باکتری‌های معده این حیوانات ساختمان شیمیایی مواد را شکسته و نیترات یونی تولید می‌کنند.

ماده تولیدی در این فرایند هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز خون را به مت هموگلوبین تبدیل کرده و باعث توقف انتقال اکسیژن به بدن می‌شود که نتیجه همه موارد ذکر شده سبب اختناق یا آسفیکسی می‌شود.

دارو‌های ساخته شده از گل خار مریم

به دنبال تحقیقات صورت گرفته طی سالیان اخیر درباره گیاه، دانشمندان موفق به ساخت دارو‌هایی با ترکیب خاص شده‌اند. بیشتر این دارو‌ها به شکل کپسول و در مقادیر ۷۰ تا ۱۴۰ میلی‌گرمی، عصاره مایع و جدیدترین داروی تولید شده از گیاه که ترکیبی از سیلیبین فسفاتیدل است.

تحقیقات جامع‌تر درباره خواص و کاربرد‌های گل خار مریم نمایانگر تاثیر بیشتر این دارو نسبت به موارد طبیعی است. زیرا فسفاتیدل کولین از اجزای کلیدی موجود در سلول است.

این گیاه سبب ورود آسانتر سیلیبین به محیط سلولی می‌شود. علاوه برتمامی موارد یاد شده، عصاره سیلیمارین نیز از خار مریم استخراج می‌شود که دارای میزان بالایی از خلوص است.

 

سوالات متداول در خصوص خواص گل خاری

گل خار مریم؛ گیاهی زیبا و مفید در درمان بیماری‌ها

گل خار مريم یکی از گیاهان مهم در علم پزشکی و درمان سنتی بیماری‌ها است که از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. این گیاه در کشور‌های سراسر جهان کشت می‌شود و از سلامتی اندام‌های داخلی مثل قلب، کبد و کلیه گرفته تا شفاف‌سازی پوست بسیار مفید است.

در این مقاله درباره‌ی خاستگاه گل خار مريم، خصوصیات، ترکیبات شیمیایی تشکیل دهنده، خواص درمانی، روش مصرف، مضرات آن برای انسان ها و حیوانات، ارتباط آن با لاغری، منع مصرف برای افراد خاص و دارو های ساخته شده از گیاه گل خار مریم برای شما توضیحات کاملی را ارائه دادیم.

اگر اهل نگهداری از گل و گیاه هستید و باغ و باغچه با فضای مناسب دارید و شرایط نگهداری از این گیاه مهیاست، می‌توانید چند بوته از این گیاه را کشت کنید و از ظاهر زیبا و طبیعی که به محیط اطراف خود می‌بخشد، لذت ببرید.

اگر این مقاله برای شما عزیزان نیز قابل استفاده بود، میتوانید با به اشتراک گذاشتن این مقاله با دیگر دوستداران این گل بی نظیر و خواص فوق العاده آن، به آنها در آشنا شدن بیش‌تر با گل خار مریم کمک کنید.

 

تدوین:مینو غفوری ساداتیه

آدرس اینستاگرام:gooldono.stand.sidoos@

تلفن:09308743868