گیاه دغدغک (25گونه)

معرفی گیاه دغدغک

گیاه دغدغک با نام علمی Colutea arborescens از تیره باقلائیان و راسته باقلاسانان می باشد. این گیاه خودرو ارتفاعی ۲ -۴ متری دارد و همچنین دارای گلهای زرد رنگ نارنجی است که در گل آذین خوشه ای با ۲ الی ۴ گل قرار گرفته است که در اردیبهشت ماه ظاهر می شود.

برگهای دغدغک دارای سه جفت برگچه کوچک بوده که حاشیه ایی صاف دارد. میوه آن نیام، غلاف آن به طول ۵-۶ سانتیمتر که در آن تخم هایی به رنگ قهوه ای شفاف و کوچک و پهن قرار گرفته است.

اگر غلاف میوه رسیده آن را بین انگشتان کمی فشار دهند فورا شکاف بر می دارد و می ترکد و محتوی میوه اش دانه هایی قهوه ای رنگ، مسطح و شفاف است که در داخل پوست نازک میوه، مخلوطی از گاز کربنیک، اکسیژن و ازت جمع می شود.

گلهای آن گونه این درختچه در ارتفاعات متوسط جنوبی و شمالی کندوان دیده شود و از سمت شمال البرز تا هزار چم و از سمت جنوب تا سیراه دره در ۳۵ کیلومتری کرج پایین می آید.

درختچه ی دغدغک در مناطق استپی مرتفع و در نقاط مختلف ایران رویش پیدا می کند و در ایران در جنگل های ارسباران و نواحی مرزی خراسان و ارتفاعات البرز و در پل زنگوله و دره کرج دیده می شود. همچنین در مناطق مدیترانه ای اروپا و هندوستان نیز می روید.

پراکندگی جغرافیایی گیاه دغدغک

جنس دغدغک ها شامل حدود ۲۵ گونه از بوته های برگ ریز با ارتفاع ۲ تا ۵ متر است که بومی جنوب اروپا، شمال آفریقا و جنوب غربی آسیا هستند.

گونه های دیگری از دغدغک در ایران می روید که از لحاظ خواص دارویی شبیه گیاه فوق هستند، که مهمترین آن ها عبارت اند از دارگنده که در شمال خراسان در راه بجنورد به مراوه تپه و غلامان در ارتفاعات ۱۳۰۰ متر از سطح دریا دیده شده است نام محلی آن در قوشخانه و باجگیران دارگنده است.

نوعی از دغدغک در ارتفاعات دامنه های البرز و در قسمت های جنوبی و شمالی کندوان تا هزار چم دیده می شود و در جنوب کشور در کتل پیرزن و چهل چشمه بین شیراز و دشت ارژن نیز دیده شده است.

درختچه ای است با ساقه های کمانی و خاکستری رنگ گل های آن زرد نارنجی و برگ های آن دارای ۴ جفت برگچه کوچک، این گونه در دره کرج دغدغک، در کجور و پل زنگوله قدقدک، در سیاه بیشه لامبیزک، در گرگان و گلی داغ کپول و در مازندران حپوک نامیده می شود. نام های دیگر گیاه دغدغک سنای کاذب و در کتب طب سنتی با نام های سنای بری و قلوته آورده شده است.

خواص درمانی گیاه دغدغک

• مسهل: در هند از برگ های گیاه به عنوان مسهل و از دانه های آن به عنوان قی آور استفاده می شود. از نظر مسهل معمولا از دم کرده ۱۰۰-۴۰ گرم برگ گیاه در ۱۰۰۰ گرم آب جوش استفاده می شود ولی چون طعم آن تلخ و تهوع آور می باشد خیلی کم مصرف آن معمول بوده و جایگزین آن برگ سنا می باشدمگر اینکه برگ سنا در دسترس نباشد و برگ های این درختچه به سهولت در دسترس باشد که در این صورت ناچار می توان استفاده کرد و در این قبیل موارد ممکن است دم کرده را با برگ گیاهان معطر و مناسب محلی مخلوط نمود که پوششی برای طعم و بوی نامطبوع آن باشد و با کمی شربت ساده مخلوط و خورده شود.
• ملین
• صفرا آور

طریقه تهیه و مصرف گیاه دغدغک

روش ۲۰ تا ۳۰ گرم از گیاه مورد نظر را در یک لیتر آب ریخته و دم می کنید. یک فنجان پس از هر وعده ی غذا مصرف گردد.

ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه دغدغک

ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه دغدغک عبارتند از:اسید کولوتئیک، وجود یک ماده تلخ، تانن و یک اسید متبلور خرمایی رنگ و کمی اسانس

موارد احتیاطی و منع مصرف گیاه دغدغک

مصرف گیاه دغدغک باید با تجویز پزشک باشد.

نکات بیشتر درباره گیاه دغدغک

• در بازار گاهی برگ سنا را مخلوط با برگ های این درختچه می فروشند که باید دقت شود که چنین نباشد. به خصوص در مناطقی که این درختچه فراون است این دقت باید حتما به عمل آید.
• تکثیر این گیاه از طریق قلمه چوب نرم در تابستان یا کاشت بذر در فصل پائیز صورت می گیرد.
• دغدغک به مکان های آفتابی، در هر خاکی به جز خاک های غرقابی به خوبی رشد می کند، حداقل دمای مورد تحمل آن ۱۵- درجه سانتیگراد است.
• اگرچه آبیاری سبب رشد بهتر گیاه خواهد شد اما این گیاه می تواند شرایط خشکی را نیز تحمل کند.
• از دغدغک به عنوان گیاهی زینتی و پوششی در فضای سبز و برای کنترل فرسایش خاک استفاده می شود.
• این گیاه در خاک های فقیر نیز رشد خواهد کرد.