گل جعفری گیاهی زیبا با گلبرگ‌های ظریف، پرپشت و خوشبو با رنگ‌های متنوع است که بسیار مقاوم در برابر گرما و تغییرات غیر منتظره دما می باشد. این گل رشد سریعی دارد و بوته‌های فشرده آن خیلی زود باغچه را با برگ و ساقه‌های سبز خود پر می‌کنند.

در میان گل‌های یک ساله، این گل جزو دست و دلبازترین گل‌ها است و طیفی از رنگ‌های طلایی، مسی و برنجی را باغچه‌های تابستانی و پاییزی ما وارد می‌کند. یکی از دلایل محبوبیت گل جعفری، احتمالاً به این بازمی‌گردد که می‌تواند در تمام طول تابستان گل‌های روشن و زیبایی بدهد.

گل جعفری با نام علمی “Tagetes” گل جعفری از خانواده آفتابگردان می‌باشد، گیاهی است یکساله تا چندساله که در صورت  فراهم آوردن شرایط نگهداری می‌تواند تا چند سال به گلدهی ادامه دهد. گل جعفری بیش از 50 گونه دارد که مناسب‌ترین گونه‌های آن برای پرورش جعفری فرانسه (گل کوچک) و جعفری مکزیکی (گل بزرگ) هستند.

رنگ گل‌ها عموماً زرد و نارنجی هستند که در گل کوچک زرد طلایی می‌باشد. ارتفاع گل‌های گل کوچک بین 30 تا 50 سانتیمتر و گل بزرگ بین 50 تا 100 سانتیمتر رشد می‌کند، حداکثر رشد این گل‌ها در سال دوم اتفاق می افتد. گلدهی جعفری از اواخر بهار تا فصل سرما می‌باشد که دردر گرمای مرداد کمی از گلدهی گیاه کم می‌شود و سپس بافروکش کردن حرارت مجددا گیاه به گل می‌نشیند و تا شروع فصل سرما گلدهی ادامه پیدا می‌کند.

انواع گل جعفری

جعفری گل درشت (Tagetes_erecta) با ارتفاع حدود 90 تا 150 سانتیمتر، بلندترین گونه به شمار می‌رود. آن‌ها گاهی اوقات به عنوان گل‌های جعفری آفریقایی و یا آمریکایی شناخته می‌شوند.
گل جعفری فرانسوی (French marigolds)، تا حدی کوچک‌تر و فشرده‌تر هستند. آن‌ها که زیبا و چشم‌نواز هستند، گل‌های جذاب و پررنگ و لعابی داشته و معمولاً از ارتفاع 15 تا 60 سانتی‌متر رشد می‌کنند.
جعفری کوتاه (dainty T. tenuifolia)، که معمولاً در باغ‌های سنگی استفاده می‌شود، مکان‌های خشک و گرم را دوست داشته و حاشیه خیلی خوبی برای باغ‌ها ایجاد می‌کند. گل آن‌ها خوراکی است.
گل جعفری آفریقایی (Tagetes erecta) تا ۴ پا رشد کرده و گل‌های بزرگ به رنگ نارنجی یا زرد دارد.

نیازها و پرورش گل جعفری

آبیاری: به میزان آب متوسط نیاز دارد، یعنی نباید سطح بستر خاک خشک شود و یا از طرفی نباید در آبیاری آن زیاده روی کرد. بنابراین بهتر است هر زمان که سطح خاک رطوبت خود را از دست داد نسبت به آبیاری آن اقدام کرد. البته این گیاه دوره‌های کوتاه خشکی را نیز به خوبی تحمل می‌کند.

نور: به مکانی با نور کامل و حداقل 6 ساعت نور مستقیم آفتاب نیاز دارد.کمبود نور یکی از دلایل عدم گلدهی این گیاه و یا ریز شدن و حتی ریزش غنچه‌های گل است. البته اگر دما در تابستان بسیار بالا می‌رود بهتر است مکان کاشت این گیاه به گونه ای باشد که در بعدازظهر از سایه برخورد شود.

محیط گرم و نور شدید نیز از دلایل کوچک ماندن گل‌ها و ضخیم شدن برگسار و همچنین سوختگی نوک و حاشیه برگ‌ها است.

دما: برای دستیابی به بهترین کیفیت گل دمای 22-18 درجه سانیتگراد در طی روز و 18- 15 در طی شب مورد نیاز است.گیاه جعفری می‌توان در مناطقی که سرمای زمستان در طیف 4 درجه الی 7- درجه سانتیگراد می‌تواند به زندگی خود ادامه دهد و در واقع به شکل چندساله زندگی کند. البته گلدهی مناسب این گیاه در سال بعد بستگی به انجام هرس در زمان مناسب دارد که در قسمت هرس توضیح داده ام.

خاک: به خاکی با زهکش خوب که اضافه آب حاصل از آبیاری را عبور داده و در خود نگه ندارد، نیاز دارد. بنابراین می‌توان از مخلوط خاک برگ+ خاک معمولی + کود بسیار پوسیده گاوی استفاده کرد.
هرس: این گیاه را به شیوه ای می‌توان هرس کرد که مدت زمان گلدهی آن را افزایش داد، البته این کار را باید در زمان مناسبی انجام داد.

بدین صورت که زمانی که جوانه انتهایی شکل گرفت و بسیار کوچک بود (قبل از باز شدن گل‌ها)، می‌توان آنرا به همراه جفت برگ زیرین آن از گیاه مادری جدا کرد. در طی فصل گلدهی نیز جداسازی گل‌های پژمرده منجر به طولانی تر شدن مدت زمان گلدهی گیاه خواهد شد، زیرا انرژی گیاه به جای اینکه صرف تولید بذر شود، صرف تولید گل‌های جدید خواهد شد.

در صورت نگهداری این گیاه به شکل چندساله، ساقه‌های بسیار بلند این گیاه را که گلدهی داشته اند و گلدهی آنها تمام شده است را می‌توان از فاصله نیم سانتیمتری از نزدیکترین انشعاب در نواحی پایین تر ساقه قطع کرد.

انشعابات زیرین شروع به رشد می‌کنند و مجددا گلدهی خواهند داشت.
تغذیه و کوددهی: در طی فصل رشد نیز می‌توان از کودهای محلول با فرمول 15-15-15 هر 4-3 هفته یکبار استفاده کرد.

روش تکثیر گل جعفری

کاشت بذر راه اصلی تکثیر این گیاه است. بذرها را می‌توان بعد از گذر خطر یخبندان و سرما در فصل بهار در بستر اصلی کاشت و یا اگر بخواهیم گل‌های گیاه را زودتر از حد معمول داشته باشیم، می‌توان 8-6 هفته قبل از برطرف شدن سرمای زمستانه و البته در محیط داخلی منزل نسبت به کاشت بذرهای گیاه اقدام کنیم و گیاهان جوان را بعد از گذران زمستان به محیط باز بیرون از خانه منتقل کنیم که در چنین شرایطی یک یا دو هفته بعد از زمان انتقال و جابجایی شاهد گلدهی بسیار خوب این گیاهان خواهیم بود.

برای کاشت بذرها می‌توان از مخلوط خاک برگ و خاک معمولی استاده کرد و روی بذرها را با لایه نازکی از خاک پوشاند.

بذرهای این گیاه برای جوانه زنی به نور نیاز ندارند. جوانه زنی بذرها در 26-24 درجه سانتیگراد  در طی 7-5 روز روی می‌دهد. بعد از جوانه زنی بذرها می‌توان دما را تا 21-19 درجه سانتیگراد پایین آورد. 7-6 هفته بعد از جوانه زنی بذرها، گیاه به قدر کافی بزرگ می‌شود که بتواند گل بدهد.

آفات و بیماری‌ها گیاه جعفری

گفته می‌شود که گیاه جعفری به دلیل عطری که دارد می‌تواند برخی از آفات را خود به خود دفع کرده و به آنان دچار نشود. به همین دلیل گاهی در برخی از مناطق کشاورزان ترجیح می‌دهند که این گیاه را در کنار گیاهانی مانند گوجه فرنگی، فلفل قرمز، بادمجان، سیب زمینی و تنباکو بکارند تا میزان فعالیت آفات در محصولاتشان کاهش یابد که البته مطالعات آزمایشگاه و علمی هنوز موثر بودن این مسئله را اثبات نکرده‌اند.

اما این تحقیقات به تاثیر مثبت جعفری فرانسوی بر روی کاهش فعالیت نماتدهایی که در خاک فعالیت می‌کنند اشاره کرده اند. از بین آفات باید مراقب کنه تارعنکبوتی (بخصوص در هوای گرم و مرطوب) و تریپس بود .

بیماری‌هایی همانند سفیدک پودری، بوترتیس و لکه برگی نیز از جمله بیماری‌هایی هستند که در شرایط عدم تهویه مناسب هوا در اطرف گیاهان، آبیاری بیش از اندازه  و خیس ماندن برگسار گیاه بخصوص در طی شب تا صبح ممکن است شیوع یابد.

خواص داروئی گل جعفری

• از گل‌های گیاه گل جعفری برای معالجه ناراحتی‌های چشم و برای التیام
• زخم‌های بد و صعب الاندمال استفاده می‌شود.
• در استعمال داخلی برای تصفیه خون مفید است.
• از عصاره گیاه برای قطع خون بواسیر خونی و تسکین درد ماهیچه‌ها استفاده می‌شود.
• برگ‌های له‌شده آن را برای تحلیل دانه‌های جلدی و التیام جوش و کورک و کفگیرک به کار می‌برند.
• از جوشانده گل‌های گل جعفری برای رفع سرماخوردگی استفاده می‌شود.
• برای تقویت و افزایش بینایی می‌خورند.
• از جوشانده گل‌های جعفری به عنوان بادشکن مصرف می‌شود.

تدوین:مینو غفوری ساداتیه

آدرس اینستاگرام:gooldono.stand.sidoos@

تلفن:09308743868