گل شبدر (8گونه)
گل شبدر چه کم از لاله قرمز دارد؛ این بیت معروف که همه ما آن را شنیده‌ایم یک موضوع مهم را بیان می‌کند و آن فایده تمام گیاهان صرف نظر از شکل و ظاهر آن‌هاست. شبدر یکی از گیاهانی است که بیشتر به دلیل خاصیت دارویی و کاربردهای آن پرورش یافته و کاشته می‌شود.
البته این گیاه دارای گونه‌های متعددی است که در میان آنها گونه زینتی هم وجود دارد. در این مقاله با گل شبدر و ۸ نوع از زیباترین گونه های آن آشنا خواهیم شد همین‌طور روش های تکثیر آن را توضیح خواهیم داد و در آخر درباره‌ی خواص و مضرات آن صحبت خواهیم کرد.
بنابراین شبدر را می‌توان یک گیاه پرمصرف معرفی کرد که هم امکان استفاده از خواص متعدد آن وجود دارد و هم می‌توان از زیبایی‌های آن به عنوان یک گل زینتی بهره برد. در ادامه به معرفی انواع گونه‌های این گیاه و شرایط کاشت و نگهداری آن می‌پردازیم.
گیاه‌شناسی گل شبدر
شبدر گیاهی علوفه‌ای و چند ساله است که اکثرا به عنوان خوراک دام‌ها، مخصوصا گاو استفاده می‌شود اما دارای انواع مختلف و کاربردهای متعدد دیگری هم هست. شبدر را به وسیله بذر تکثیر می‌کنند اما روش‌های دیگری هم برای پرورش و تکثیر این گیاه وجود دارد. مانند دیگر گیاهان علفی شبدر هم ارتفاع کمی دارد.
شبدر گیاهی سازگار است، به این معنی که پرورش و نگهداری از آن شرایط چندان سختی ندارد و با هر محیط و آب و هوایی رشد می‌کند، به همین دلیل این گیاه در بیشتر مناطق وجود دارد. البته در هر منطقه، براساس ویژگی‌ها و نیاز آن نوع خاصی از این گیاه که متناسب با شرایط منطقه باشد را کشت می‌کنند.
در جدول زیر با مشخصات کلی گل شبدر بیشتر آشنا خواهیم شد:
| نام علمی | Trifolium rubens |
| نام فارسی | گل شبدر |
| خانواده | Leguminous |
| زادگاه | مدیترانه |
مشخصات این گیاه
از مشخصات ظاهری گل شبدر می‌توان به شباهت بسیار زیاد آن به یونجه اشاره کرد. البته شبدر در بیشتر گونه‌ها، ارتفاع بلندتری نسبت به یونجه دارد. برگ‌های شبدر بیضی شکل و اکثرا دارای سه برگچه است، به جز شبدر چهار برگ که دارای ۴ برگچه می‌باشد. از دیگر مشخصه‌های ظاهری شبدرها می‌توان به گلدار بودن یا نبودن آنها اشاره کرد.
بعضی از انواع این گیاه دارای گل هستند که کاربردی اصلی در گل آن‌هاست اما بعضی از انواع این گیاه فقط برگ دارند. تا به امروز چیزی حدود ۳۰۰ گونه شبدر کشف شده‌اند اما تنها ۲۵ گونه از آنها قابل کشت و پرورش هستند و دیگر گونه‌ها شبدرهای وحشی و خودرو در طبیعت هستند.
گیاهان زینتی بسیاری هستند که از آنها به عنوان یک گل زینتی یا هدیه استفاده می‌کنند مثل تزئین آنها با گل و بادکنک یا گل برای خواستگاری اما گل شبدر را به جز یکی از انواع آن بیشتر به عنوان یک گیاه دارویی استفاده می‌کنند در ادامه مطلب این مقاله با گل شبدر و همین‌طور عکس گل شبدر آشنا خواهیم شد.
خاستگاه شبدر
هرچند این‌روزها شبدر به خصوص گونه‌های قابل کشت را می‌توان در انواع مناطق با هر آب و هوا و اقلیمی پرورش داد اما این گیاه هم مانند دیگر انواع گیاهان خاستگاهی دارد و رشد آن ابتدا در منطقه‌ای با شرایط خاص آغاز شده است. گیاه شبدر در اصل متعلق به مناطق مرطوب و معتدل و تا حدی خنک است.
خاستگاه گل شبدر را می‌توان مدیترانه معرفی کرد. در حال حاضر رشد گل شبدر در مناطق آسیایی بیشتر از سایر مناطق است تا جایی که حدود ۱۵۰-۱۶۰ گونه از این گل در آسیا رشد می‌کنند. باقی گونه‌های شبدر را می‌توان در آمریکا و آفریقا پیدا کرد.
انواع گل شبدر
شبدر که با نام‌هایی مانند ذرق، ادقوقو و… هم شناخته می‌شود از جمله گیاهانی است که دارای انواع مختلفی می‌باشد. هر نوع از این گیاه مخصوص منطقه‌ای خاص است اما با فراهم کردن شرایط محیطی مناسب رشد گل شبدر می‌توان انواع مختلف آن را در هر منطقه‌ای کشت کرد.
بیشتر گونه‌های شبدر که در کشور ما کاشته می‌شوند مناسب مصرف دام هستند اما گونه‌هایی با خاصیت دارویی و گونه زینتی آن هم چند سالی است که در کشور ما هم پرورش داده می‌شود. از انواع مختلف این گل پرخاصیت می‌توان موارد زیر را نام برد:
- گل شبدر زرد یا شبدر شیرین
- گل شبدر صورتی یا گل شبدر ترشک
- گل شبدر قرمز
- گل شبدر سفید
- گل شبدر آبی
- گل شبدر مصری
- گل شبدر ایرانی
- گل شبدر زینتی یا گل اکسالیس
- گل شبدر چهار برگ و….
1) شبدر زینتی (oxalis regnellii)
هرچند گیاهان هرکدام زیبایی‌های خاص خود را دارند اما در گونه شبدرها، گل شبدر زینتی یا شبدر بنفش یکی از زیباترین انواع آن‌هاست. این گیاه مناسب نگهداری در هر فضا، به خصوص آپارتمان به شرط نزدیکی به پنجره و نو مناسب آفتاب است.
گل شبدر زینتی با نام‌های دیگری مانند گل شبدر بنفش، گل شبدر عشق، گل پروانه ای و اکسالیس هم شناخته می‌شود. این گل زینتی و زیبا در کشور ما هنوز جز گیاهان کمیاب است. شکل خاص این گل و کمیاب بودن آن باعث که قیمت گل شبدر از نوع زینتی، نسبت به دیگر انواع گلدار شبدرها بیشتر باشد.
نگهداری و ویژگی‌های گل شبدر زینتی
مشخصات ظاهری گل شبدر زینتی خاص‌ترین ویژگی آن هستند. گلبرگ‌های گل شبدر زینتی شبیه به پروانه است و با مشاهده آن ابتدا گل‌ها را با پروانه‌های بنفش رنگ اشتباه می‌گیرید. برخلاف ظاهر این گل، نگهداری از آن چندان سخت نیست. اگر فضای نگهداری از این گل مناسب باشد و به موقع برای تعویض گلدان گل شبدر زینتی اقدام شود، این گل به خوبی رشد می‌کند اما در گلدان‌های کوچک رشد این گل هم محدود می‌شود.
در نگهداری گل شبدر زینتی تنها کافی است که به نیازهای آن توجه کنید. آبیاری این گیاه باید اصولی و به موقع انجام شود و در صورتی که دمای محیطی که گلدان در آن قرار دارد ثابت باشد، نیازی به نگرانی بابت خشک یا پژمرده شدن این گل نیست.
۲) شبدر زرد
اولین نوع از این گیاه گل شبدر زرد است. این نوع از شبدر به گل شبدر شیرین یا گل شبدر طلا هم معروف می‌باشد. این نوع از شبدرها، دو ساله هستند و ارتفاع آنها از ۶۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر می‌باشد. شبدر زرد کوچک‌ترین گل‌ها را در میان انواع مختلف شبدرها دارد و برخلاف دیگر انواع این گیاه که بوی خاصی ندارند، دارای بویی شیرین شبیه به وانیل است.
خاستگاه گل شبدر زرد آمریکای شمالی، استرالیا و بعضی مناطق آسیاست اما در صورت فراهم کردن محیط رشد مناسب، امکان کاشت آن در بیشتر مناطق وجود دارد. این نوع شبدر به دلیل خاصیت درمانی، ارزش زیادی برای تولید داروهای گیاهی دارد.
کاربردهای این گونه شبدر
در چند سال اخیر این نوع از شبدرها علاوه بر کاربردهای رایج دیگر در تولید عسل رژیمی هم استفاده می‌شود. گلبرگ‌های شبدر زرد را برای تولید دارو استفاده می‌کنند. از این نوع شبدر داروهای مختلف ضد التهابی و ضد انعقاد خون تولید می‌شود. همچنین این گیاه، یکی از داروهای گیاهی مناسب برای درمان واریس است.
مصرف شبدر زرد علاوه بر موارد گفته شده، به افرادی که رژیم لاغری دارند هم توصیه می‌شود. این افراد می‌توانند شبدر زرد را به عنوان شیرین‌کننده به نوشیدنی‌های خود اضافه کنند یا عصاره آن را جایگزین عسل کنند.
۳) شبدر ترشک
گل شبدر ترشک یا گل شبدر صورتی یکی دیگر از گونه‌های شبدر است که با نام‌های دیگری مانند سس سبز یا چوب پشمالو هم شناخته می‌شود. شبدر ترشک انواع مختلفی دارد که شناخته‌شده‌ترین آن شبدر جنگلی است. همان‌طور که از نام این نوع شبدر مشخص است، محل اصلی رویش شبدر ترشک جنگل‌ها و محیط جنگلی است اما با ساخت محیط رشد مناسب در بیشتر مناطق قابل کشت می‌باشند. گلدهی شبدر صورتی از اردیبهشت ماه آغاز می‌شود و معمولا تا آخر خرداد گل می‌دهد. این نوع از گل شبدر را می‌توان در جنگل‌ها، کنار درختان صنوبر مشاهده کرد.
خواص و کاربردهای شبدر صورتی
خواص و کاربردهای شبدر صورتی یا شبدر ترشک بسیار زیاد است. از خواص مختلف این گیاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دفع ادرار
- برطرف کردن مشکلات معده مانند رفع سوزش معده
- برطرف کردن عفونت
- رفع آبسه
- درمان تبخال
- خاصیت مرطوب‌کنندگی
- برطرف کردن تشنگی و عطش
- درمان و تسکین تب
البته ترکیبات شیمیایی گل شبدر در این نوع به‌گونه‌ای است که مصرف بیش از حد آن موجب بروز مشکلاتی مانند سقط جنین در دوران بارداری و مسمومیت می‌شود. این نوع شبدر را می‌توان در سوپ، نوشیدنی و سالاد استفاده کرد. برای نگهداری گل شبدر ترشک می‌توان آن را خشک کرد.
گل شبدر؛ چوب پشمالو شانس شما در دل جنگل است!
۴) شبدر قرمز
یکی دیگر از گونه‌های معروف شبدر، گل شبدر قرمز است که گیاهی علفی، چند ساله و مخصوص مناطق معتدل است. رنگ گل شبدر در این نوع، صورتی پررنگ یا قرمز رنگ است. شبدر قرمز در اصل متعلق به اروپا و شمال آفریقاست اما این‌روزها در همه جای دنیا قابل کشت می‌باشد. ارتفاع شبدر قرمز نسبت به دیگر انواع شبدرها کمتر است و در بیشترین حالت به ۱۵ سانتیمتر می‌رسد.
اگر محیط رشد شبدر قرمز مناسب باشد، این گیاه تا ۷ سال هم گلدهی دارد اما در شرایط نامساعد، به خصوص آب و هوای گرم شبدر قرمز فقط دو سال عمر می‌کند.
خواص این شبدر و نحوه مصرف آن
شبدر قرمز خواص زیادی دارد، خواص و کاربردهای این نوع از شبدر عبارتند از:
- خاصیت ضد سرطانی
- موثر در تقویت سیستم ایمنی بدن
- جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی و افزایش طول عمر
- درمان عفونت به خصوص در سیستم تنفسی
- درمان گرفتگی قفسه سینه و مشکلات تنفسی
- درمان سفره‌های کوتاه‌مدت در کودکان
- درمان مشکلات مختلف پوستی مانند اگزما
- تصفیه خون و بهبود مجاری صفرا و….
اعتقادات قدیمی در مورد این گونه از شبدر
به گل شبدر چهار برگ، گل شانس هم گفته می‌شود. گذشتگان معتقد بودند هر کدام از برگچه‌های شبدر چهار برگ معرف یکی از ویژگی‌های انسانی مانند ایمان، قدرت، عشق و شانس هستند. یکی از روایت‌هایی که در مورد شبدر چهار برگ وجود دارد، داستانی از وجود این گل در زمان آدم و حواست.
طبق این روایت زمانی که آدم و حوا از بهشت خارج شدند، یک شبدر چهار برگ در دست داشتند و همین موضوع باعث شده که این نوع از شبدر با عنوان گل بهشتی هم شناخته شود. این شبدر سال‌ها به عنوان گیاهی مقدس محسوب می‌شده و این‌روزها هم در اعتقادات خرافی ارزش بسیار زیادی دارد.
۵) شبدر چهار برگ
شبدر در بسیاری از نقاط دنیا صرفا به دلیل خواص بالای آن شناخته می‌شود اما در ایرلند اینگونه نیست، اگر نمی‌دانید در این کشور گل شبدر نشانه چیست، در ادامه به شما می‌گوییم. یکی از مشخصه‌های اصلی در ظاهر شبدرها سه برگ بودن آن‌هاست اما یک نوع شبدر هم وجود دارد که به دلیل جهش ژنتیکی در زمان رشد به جای سه برگ، چهار برگ دارد.
همین موضوع و خاص و متفاوت بودن این نوع از شبدر باعث شده که در بسیاری از کشورها به خصوص ایرلند، گل شبدر چهار برگ به عنوان گل شانس شناخته شود. مردم این کشور تصور می‌کنند که با دیدن این گل به صورت اتفاقی، خوش‌شانسی می‌آورند.
۶) شبدر سفید
یکی دیگر از انواع شبدرها که در بیشتر مناطق می‌توان آن را مشاهده کرد، شبدر سفید است. این شبدر از مقاوم‌ترین نوع شبدرهاست و در هر آب و هوایی و با هر نوع بستری رشد می‌کند. نیاز اصلی شبدر سفید نور زیاد است و اگر آبیاری و رطوبت محیط هم مناسب باشد، بسیار پر گل می‌شود. این نوع از شبدرها چند ساله است و ریشه آن در خاک دائمی است.
بنابراین حتی ساقه و برگ‌های آن خشک شوند اما ریشه سالم باقی بماند باز هم احتمال رویش شاخ و برگ در دوره گلدهی بعدی وجود دارد. ارتفاع شبدر سفید حتی به یک متر هم می‌رسد اما به دلیل پر بودن و در هم تنیده شدن بوته‌ها، این ارتفاع مشخص نمی‌شود.
گیاه‌شناسی شبدر سفید
شبدر سفید به عنوان یکی از مقاوم‌ترین گونه‌های شبدر حتی اگر در شرایط درست کشت و نگهداری نشود هم رشد می‌کند. به همین دلیل در پارک‌ها، کنار جاده‌ها، جنگل‌ها و… این گیاه به صورت گیاه هرز رشد می‌کند. شبدر سفید همچنین بهترین علوفه دام و بهترین منبع شهد برای حشراتی مانند زنبورهاست.
از این نوع شبدر، شبدر خشک تهیه می‌کنند که غذایی خوش‌خوراک و زود هضم برای گوسفندان است. همچنین دوره رشد گل شبدر سفید نسبت به دیگر انواع شبدرها کوتاه‌تر است، به همین دلیل مزرعه‌دارانی که به دامداری هم مشغول هستند این نوع شبدر را به عنوان خوراک دام خود کشت می‌کنند.
۷) شبدر آبی
شبدرها به گونه‌هایی که تا اینجا معرفی کردیم محدود نمی‌شوند. یکی دیگر از گونه‌های گل شبدر، شبدر آبی است که به شبدر چهار پر هم معروف می‌باشد. این شبدر هم مانند شبدر چهار برگ نتیجه جهش ژنتیکی در شبدر سه برگ است با این تفاوت که در محیط‌های آبی مانند باتلاق‌ها، رودخانه‌ها، آبگیرها و… رشد می‌کند.
شبدر آبی نوعی از سرخس‌های آبزی است که در آکواریوم‌ها هم می‌توان از آن استفاده کرد. این گیاه بیشتر در آب‌های کم عمق رشد می‌کند و در کشور ما هم در مناطقی مانند تالاب شاکول، تالاب انزلی، امیر کلایه و… می‌توان آن را پیدا کرد.
کاربردهای شبدر آبی
شبدر آبی گیاهی رونده، خودرو و خزنده با ساقه‌های ضخیم است که گاهی‌اوقات ارتفاع آن تا ۳۰ سانتیمتر هم می‌رسد اما به دلیل خزنده بودن آن این ارتفاع مشخص نمی‌شود. برگ‌های این نوع شبدر دم‌برگ درازی دارند اما به دلیل ضخامت کم و نازک بودن بعد از رویش گل‌ها خم شده و روی سطح زمین کشیده می‌شوند.
گل‌های شبدر آبی سفید یا صورتی هستند و از فروردین تا خرداد گلدهی دارند. کاربرد اصلی شبدر آبی تامین اکسیژن آب و غذای ماهی‌هاست. این گیاه همچنین در آبگیرها و رودخانه‌ها محلی برای تخم‌گذاری ماهی‌ها و پنهان شدن آنها از دیدن حیواناتی است که ماهی شکار می‌کنند.
۸) شبدر ایرانی
همان‌طور که گفته شد شبدر گیاهی است که با انتخاب نوع مناسب و سازگار با یک محیط می‌توان آن را در انواع مناطق کاشت. همچنین برخی از انواع شبدرها تنها خاص یک منطقه هستند که شبدر ایرانی یکی از آن‌هاست. شبدر ایرانی دارای گل‌های زرشکی و قرمز یا ارغوانی مایل به بنفش است و در بیشتر مناطق ایران کشت می‌شود.
هرچند این نوع شبدر هم مانند دیگر شبدرها به صورت خودرو رشد می‌کند اما در ایران کاشت و تکثیر آن اختیاری است. شبدر ایرانی در کشور ما با هدف استفاده به عنوان علوفه و خوراک دام کاشته می‌شود و به دلیل گسترش و زیاد شدن در فضای کاشته شده و خوش‌خوراک بودن برای دام، کاشت و پرورش آن از نظر اقتصادی هم به صرفه می‌باشد.
گیاه‌شناسی شبدر ایرانی
شبدر ایرانی گیاهی یک ساله است که از اواخر زمستان تا اوایل بهار گل می‌دهد. رشد اصلی شبدر ایرانی در فصل زمستان و زمانی است که گیاه در خواب است و بعد از آن بلافاصله گلدهی آن آغاز می‌شود. این گونه شبدر در بهترین حالت ۳۰-۷۰ سانتیمتر ارتفاع دارد اما در بعضی مناطق ممکن است ارتفاع آن تا ۹۰ سانتیمتر هم برسد.
شبدر ایرانی هم به صورت خشک و هم به صورت تازه قابل استفاده است اما اگر به صورت تازه استفاده شود احتمال ایجاد نفخ برای دام دارد به همین دلیل بهترین حالت استفاده آن، تولید علوفه خشک و سپس استفاده از آن به عنوان خوراک دام است.
تکثیر، پرورش و مراقبت از گل شبدر
خواص زیاد گل شبدر باعث شده که علی‌رغم خودرو بودن و وجود آن در مناطق مختلف، در بسیاری از کشورها مانند ایران آن را به صورت دستی کاشته و پرورش دهند. برای کاشت شبدر ابتدا باید محیط مناسب رشد و بستر کاشت را آماده کرد و سپس یکی از روش‌های تکثیر و پرورش این گیاه را مرحله به مرحله انجام داد.
نحوه کاشت شبدر در اصل کاشت از طریق بذر است اما بعضی از انواع آن را می‌توان با دیگر روش‌ها مانند قلمه‌زنی، تقسیم بوته، تقسیم ریشه یا ریزوم و… هم تکثیر کرد.
کاشت بذر شبدر
اولین روش برای پرورش شبدر، کاشت بذر شبدر است. در این روش باید بذر شبدر را خریداری کرد و سپس مطابق مراحل کاشت بذرهای گیاهان علوفه‌ای اقدام به کاشت آن کرد. در تکثیر گل شبدر به وسیله بذر، نوع کاشت در همه گونه‌های شبدر یکسان است. این به معنی یکسان بودن رسیدگی، نیازهای گیاه تا جوانه‌زنی، محیط مناسب رشد و… در هر گونه از گل شبدر است. نکات مهم در کاشت بذر شبدر عبارتند از:
- پوسته بذرهای شبدر سخت است، بنابراین قبل از کاشت باید آنها را مرطوب کرد تا جوانه راحت‌تر خارج شود
- جوانه‌زنی بذر شبدر با سرما دادن اتفاق می‌افتد، در واقع خواب بذر با سرما شکسته می‌شود
- بذر شبدر نیاز به نور برای جوانه‌زنی ندارد، بنابراین امکان نگهداری از گلدان در داخل خانه برای رسیدگی بهتر هم وجود دارد
- بذرهای بزرگ‌تر زودتر جوانه می‌زنند بنابراین بهتر است بذرها را هم‌اندازه انتخاب کرد
- کاشت بذر چند گونه شبدر در کنار هم به دلیل سرعت رشد متفاوت به صرفه نیست
- بهترین زمان کشت بذر شبدر اواسط شهریور تا اواسط مهر در مناطق سردسیر و بهار در مناطق گرمسیر و معتدل است
- سطح بذر باید با یک لایه نازک از خاک نرم پوشانده شود
تقسیم ریزوم
یکی دیگر از روش‌های تکثیر شبدر، تکثیر از طریق تقسیم ریزوم است. ریزوم یا ساقه زیرزمینی، ساقه‌ای است که در زیر خاک رشد می‌کند و تنها دم‌برگ و شاخه گل‌ها از آن خارج می‌شوند یا در سطح گلدان رشد کرده و به صورت خزنده در گلدان پخش می‌شود. در گیاهانی که این نوع ساقه را دارند برای تکثیر و پرورش می‌توان از تقسیم ریزوم استفاده کرد.
در تقسیم ریزوم ساقه‌ها سالمی که از گیاه مادری منشعب شده‌اند را بعد از رشد کامل از گیاه مادری جدا کرده و برای تکثیر و پرورش گیاه جدید، آماده می‌کنند. برای پرورش و تکثیر گیاه از طریق تقسیم ریزوم، ساقه‌ای که از گیاه مادری جدا می‌شود را در آب یا خاک نرم دارای زهکشی قرار می‌دهند. بعد از ریشه دادن ساقه جداشده، امکان کاشت آن در خاک و تکثیر وجود دارد.
قلمه‌زنی
یکی دیگر از روش‌های تکثیر گیاهان علوفه‌ای که برای تکثیر بعضی از گونه‌های گل شبدر هم کاربردی است، قلمه‌زنی گیاهان می‌باشد. این نوع کاشت گل شبدر و پرورش آن نسبت به دیگر روش‌های تکثیر ساده‌تر است اما تنها در بعضی انواع شبدر امکان‌پذیر است. در قلمه‌زنی برای تکثیر شبدر بخشی از شاخه‌های گیاه در حال رشد را جدا می‌کنند. شاخه باید حداقل ۲۰ سانتیمتر طول داشته باشد تا ۱۰-۱۵ سانت آن را برش داده و قلم زد.
همچنین باید دارای چند برگ جوان هم باشد تا وضعیت قلمه را از طریق وضعیت برگ بررسی کرد. بعد از جدا کردن قلمه از گیاه مادری، باید آن را در آب یا خاک قرار داد تا قلمه شروع به ریشه‌زنی کند. قلمه‌زنی شبدر در گونه‌های شبدر قرمز و شبدر زرد امکان‌پذیر است.
تقسیم بوته
یکی دیگر از روش‌های تکثیر گیاهان علفی که در تکثیر بیشتر گونه‌های شبدر هم قابل استفاده است، تقسیم گیاه از طریق بوته آن است. برای تقسیم بوته باید گیاه را با احتیاط از خاک خارج کرد. سپس بخشی از بوته به همراه ریشه را از بوته اصلی جدا کرد.
ریشه‌ها بلافاصله بعد از جدا شدن از گیاه مادری باید در محلول آب و سموم قارچ‌کش قرار گیرد تا در هوای بیرون خشک نشده و آسیب نبیند. در روش تقسیم بوته می‌توان تنها یک بوته از گیاه اصلی جدا کرد یا گیاه اصلی را به چند بوته کوچک و جدید تقسیم کرد.
کاشت پیاز شبدر
کاشت پیاز شبدر یکی دیگر از روش‌های تکثیر این گیاه است که بیشتر برای نوع زینتی آن انجام شود. در این روش تقسیم پیاز شبدر را در آب یا خاک با زهکشی مناسب قرار می‌دهند. مزیت کاشت گیاه از طریق پیاز احتمال رشد بیشتر آن است، در حالیکه در کاشت با بذر احتمال از بین رفتن آنها زیاد است. بهتر است کاشت پیاز یک فصل قبل از فصل گلدهی گیاه انجام شود.
به عنوان مثال در شبدر زینتی گلدهی در فصل تابستان اتفاق می‌افتد، بنابراین بهترین زمان کاشت پیاز آن فصل بهار است. خاکی که در کاشت پیاز شبدر به کار می‌رود باید دارای مواد مغذی مناسب باشد. بهترین نوع خاک برای کاشت پیاز این گل خاک حاوی کمپوست به میزان کافی است.
هرس کردن گل شبدر
یکی از اصول مراقبتی گیاهان، هرس کردن به موقع آن‌هاست. هرس کردن گل شبدر هم برای رشد بیشتر و بهتر آن کاری مهم است که باید به موقع انجام شود. هرس کردن شبدر با هدف رشد بهتر در دوره رشد و گلدهی بهتر انجام می‌شود. این کار باید بعد از پایان دوره گلدهی انجام شود تا گیاه برای فصل گلدهی بعدی آماده شود. هرس کردن کمک می‌کند که ساقه گیاه بهتر تنفس کرده و در دوره رشد بعدی بلندتر، پر گل‌تر و گل‌ها سالم‌تر باشند.
البته همه گونه‌های شبدر نیاز به هرس کردن ندارند، هرس شبدر بیشتر در گونه‌هایی مانند شبدر قرمز و شبدر زینتی انجام می‌شود. همچنین کشاورزانی که شبدر سفید یا شبدر ایرانی را برای غذای دام خود کشت می‌کنند هم باید مزرعه را بعد از برداشت محصول هرس کنند.
شرایط محیطی مناسب رشد گل شبدر
نه تنها در مورد گل شبدر، بلکه برای کاشت تمام انواع گیاهان فراهم کردن محیط مناسب رشد یکی از مهم‌ترین موضوعات است. شرایط محیطی مناسب رشد گل شبدر به خاک، آب، نور، دما و کودی که برای بستر کاشت و رشد گیاه تهیه می‌شود بستگی دارد. خوشبختانه شبدر جز گیاهانی است که حساسیت زیادی نسبت به محیط رشد ندارد.
حتی بذر این گیاه هم نسبت به شرایط نامناسب مقاوم است و اگر یکی از فاکتورها دقیقا رعایت نشوند هم احتمال رشد این گیاه وجود دارد اما با فراهم کردن محیط مناسب، شانس رشد به موقع و مناسب گیاه بیشتر می‌شود.
نور و دمای مناسب گل شبدر
شبدر از جمله گیاهانی است که نسبت به نور حساسیت زیادی ندارد. به عبارت دیگر این گل در شرایطی که نور مناسب وجود داشته باشد بهتر رشد می‌کند اما اگر نور مناسب نباشد هم رشد آن متوقف نمی‌شود. نور مناسب گل شبدر، نور آفتاب نه به صورت مستقیم است.
این گل به حداکثر ۴-۵ ساعت نور در روز نیاز دارد. همچنین برای رشد این گل، دمای محیط هم اهمیت دارد. دمای مناسب گل شبدر دمای معتدل رو به خنک است. گرما آسیبی به این گل نمی‌زند اما سرما خواب آن را از بین می‌برد و رشد گیاه را بیشتر می‌کند.
خاک مناسب
فاکتور دیگری که محیط رشد مناسب برای گیاه ایجاد می‌کند، خاک است. خاک مناسب گل شبدر خاک زهکشی شده، نرم و دارای مواد مغذی است. البته بعضی گونه‌های شبدر مانند شبدر آبی نیاز چندانی به خاک ندارند و هر نوع خاکی که ریشه آنها را نگه دارد برای آنها مناسب می‌باشد.
کوددهی
کوددهی گل شبدر هم برای رشد به موقع باید به طور منظم انجام شود. البته همان‌طور که گفتیم، شبدر یک گیاه خودرو است بنابراین بدون کود هم رشد می‌کند اما افرادی که به دنبال رشد بیشتر و بهره‌وری از این گیاه هستند، به عنوان مثال دامدارانی که کشت شبدر را با هدف تهیه غذای علوفه انجام می‌دهند باید به کوددهی به موقع این گل دقت کنند. بهترین کود برای رشد گل شبدر کود حاوی نیتروژن، فسفر و پتاسیم است.
آبیاری
در نهایت آخرین فاکتور برای تهیه بستر رشد مناسب شبدر، آبیاری گل شبدر است. به غیر از شبدر آبی که رشد آن وابسته به رطوبت کافی و میزان آب مناسب است سایر انواع شبدر را می‌توان زمانی آبیاری کرد که سطح خاک خشک شده باشد. البته خشکی نباید به حد ترک خوردن خاک برسد. بهترین بازه زمانی آبیاری گل شبدر در فصل بهار و تابستان هفته‌ای یک تا دوبار و در فصل زمستان و پاییز هر دو هفته یکبار است.
آفات و بیماری های گل شبدر
در مورد شبدر هم مانند دیگر انواع گیاهان، آفت و بیماری‌هایی وجود دارند که عدم رسیدگی به آنها باعث آسیب جدی به گیاه می‌شود. آفات و بیماری‌های گل شبدر به گونه آن بستگی دارند، به عبارتی آفات شبدر زینتی با آفات شبدر قرمز یا زرد مشابه نیستند. برای درمان بیماری و مشکلات گل شبدر تشخیص دقیق مشکل و علت بروز آن اهمیت زیادی دارد. به عنوان مثال مشکلی که در اثر آبیاری زیاد ایجاد شده باشد را نمی‌توان با تغییر محل نگهداری یا تغییر نوع کود درمان کرد.
خواص و مضرات گل شبدر
مصرف گل شبدر در طب سنتی به دلیل خواص زیاد آن بسیار توصیه می‌شود. البته خواص شبدر به نوع آن بستگی دارد و در تمام انواع خواص این گیاه یکسان نیست. به عنوان مثال شبدر قرمز دارای خاصیت ضدسرطانی است اما شبدر زرد به عنوان شیرین‌کننده برای بیماران دیابتی استفاده می‌شود.
همچنین در مصرف این گیاه نباید از مضرات آن هم غافل بود. سمی بودن گل شبدر در بعضی گونه‌ها باعث می‌شود که مصرف آن در بدن ایجاد مسمومیت کند. البته مضرات شبدر نسبت به خواص آن بسیار کمتر است و تنها در صورتی بروز می‌کند که اولا گونه نامناسب این گیاه مصرف شده و دوما به مقدار بیش از حد مجاز استفاده شود. از خواص شبدر به طور کل می‌توان موارد زیر را نام برد:
- درمان دردهای عضلانی
- درمان تورم پوستی
- درمان آسم و علائم آن
- درمان آرتروز و رماتیسم
- درمان تشنج
- بهبود بیماری‌های قلبی
- کمک به بهبود جریان خون
- درمان خارش و…
گل شبدر؛ گیاهی که می‌توان در هر جایی کاشت
گل شبدر یکی از انواع گیاهانی است که به دلیل خواص فراوان در طب سنتی و در میان داروهای گیاهی اهمیت زیادی دارد. این گل همچنین از جمله گیاهانی است که بسیاری از افراد آن را در خانه یا باغ خود پرورش می‌دهند. شما عزیزان می‌توانید این گیاه را به راحتی خریداری کنید، اما به دلیل کاشت و پرورش این گیاه خریداری بذر گل شبدر به صرفه تر است. در این مطلب اصول مهم کاشت این گیاه، انواع آن و هرآنچه برای پرورش شبدر به آن نیاز است را توضیح دادیم. اگر قصد پرورش این گل را دارید، این مطلب را به طور کامل مطالعه کنید.
چند مورد از خواص گل شبدر را نام ببرید؟
درمان درد های عضلانی، تورم پوستی، درمان آسم، بهبود بیماری های قلبی
آیا گل شبدر سمی است؟
سمی بودن بعضی از گیاهان شبدر باعث شده که با مصرف آنها دچار مسمومیت شوید.
چه خاکی برای رشد گیاه شبدر مناسب است؟
خاک زهکشی شده و نرم، خاکی مناسب برای رشد این گیاه است.
روش های تکثیر گل شبدر را نام ببرید؟
گل شبدر با قلمه زدن، تقسیم ریزوم، کاشت بذر، تقسیم ریزوم قابل تکثیر می‌باشد.
تدوین:مینو غفوری ساداتیه
آدرس اینستاگرام:gooldono.stand.sidoos@
تلفن:09308743868
اشتراک گذاری
